Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II-Słowianofile
41
wzajemnejpomocy,wszystkotodajepodstawydosądzenia,żeRosja
zajdziedalejniżEuropawkwestiachosiągnięciasprawiedliwościspołecz-
nej,azwłaszczaznajdziedrogędopogodzeniainteresówkapitałuipracy.
Chomiakowwidziałogromneznaczenierosyjskiejwspólnotywiejskiej,
gromadyzjejzebraniamipodejmującymijednomyślnedecyzje,zjejtra-
dycyjnąsprawiedliwościąiobyczajami,sumieniemiwewnętrznąprawdą.
Wrosyjskimprzemyśleartelodpowiadagromadzie.WnSwodieza-
konow»artelzostałokreślonyjakokompaniazałożonanabaziewspól-
nychrozchodówiwspólnejodpowiedzialnościzawykonanąpracęlubteż
prowadzeniahandludrogąosobistejpracyjegoczłonków(X,1).Konty-
nuatorChomiakowa,Samarin,zakładał,żespołeczneiwspólnotoweżycie
dawnejRusibyłorealizowaniemzasadysoborowości.
Chomiakowmówi,żearystokratycznyreżymwojującychnarodówjest
obcySłowianom,którzysąnarodamirolniczymi.Słowianie,głosiCho-
miakow,zawszesądemokratamibroniącymiideałówhumanizmu.Niech
każdynaródżyjewpokojuisamsięrozwija.Przedewszystkimjednak
Chomiakownienawidziłniewolnictwa.Wedługjegosłówgłównąprzy-
czynąniewolnictwajestbrakmoralności.Właścicielniewolnikówzawsze
odznaczasięwiększymbrakiemmoralnościniżniewolnik:chrześcija-
ninmożebyćniewolnikiem,aleniemożebyćwłaścicielemniewolni-
ków.WtymwypadkuChomiakowmówitakżeoprawiepańszczyźnia-
nym,kładącnacisknakoniecznośćjegolikwidacji(prawotozostało
zniesionew1861roku).
WprzeciwieństwiedoKiriejewskiegoiK.Aksakowa,Chomiakownie
ukrywałwadżyciarosyjskiegoiostrojebiczował.Napoczątkuwojny
krymskiej1854-1855(przeciwkoTurcji,FrancjiiAnglii)znamiętnością
inatchnieniemprorokaosądzałporządkipanującewówczesnejRosji
(przedreformamiAleksandraII)iwezwałcałynaróddopokuty.
EuropaZachodniaokazałasięniezdolnadozrealizowaniachrześcijań-
skiegoideałuharmonijnegożycia,ponieważprzecenialogicznysposób
poznaniairacjonalizm.Rosjanatomiastniemogładotychczaszrealizo-
waćtegoideałuztegopowodu,żepełnaiwszechogarniającaprawdaze
swejnaturyrozwijasiępowoli,atakżeztegopowodu,iżnaródrosyjski
zbytmałouwagipoświęcarozwijaniulogicznegosposobupoznania,któ-
rypowinienłączyćsięzmetalogicznymrozumieniemrzeczywistości.Tym
niemniejChomiakowwierzyłwwielkąmisjęnarodurosyjskiego.Misja
tazostaniezrealizowanawtedy,kiedynaródrosyjskiwpełniwyjawiswoje
wszystkiemoceduchoweiuznazasadystanowiąceistotęprawosławia.
