Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
FAZAPIERWSZA:1830–1860
znaczne,żeiichpoglądomdajesięniekiedynazwę„pozytywizmu”,wprowadzonąprzez
Comte,a.Postawaichbowiemwfilozofiibyłatakajakjego,autrzymananawetkonse-
kwentniej.
2.Wpokoleniupoprzedzającymgowielumyślicielimiałomyślipodobnedo
Comte,a,aleconajwyżejszkicowalito,coonopracowałdokładnie.Onsamzwrócił
uwagęnapokrewieństwoswegostanowiskazestanowiskiemmatematyczkiSophieGer-
main(1776–1831).Twierdziłaona,żewielebłędówmaźródłowtym,iżludzieszukają
początkuwszechrzeczy,chcąpoprzezświatdotrzećdobytuwiecznego,doistotynie-
skończonej.Matematykategonierobi:dlategojestwolnaodbłędówiprzezniąmoże
siędokonaćreformafilozofii.Reformatabędziepolegaćprzedewszystkimnatym,
żesięzarzucipytanie„dlaczego”,abypytaćtylkooto,„jak”jestwświecie.
3.Prehistoriapozytywizmusięganawetdawniejszychjeszczeczasów.Comteja-
kopoczątkodawcówkierunkuwymieniłBacona,KartezjuszaiGalileusza;atakże
oNewtoniemówił,iżuchwyciłbyłjużideępozytywizmu.Zagłównegozaśswegopo-
przednikauważałsłusznieHume,a.Dość,żepoprzednikówmiałwielu.Renan,sam
zbliżonydopozytywizmu,aleraczejniechętnyComte,owi,mówił,iżnaogółpowtó-
rzyłontylkozłymstylem,coprzednimdobrymstylemnapisalijużbyliKartezjusz,
d,Alembert,Laplace.
4.PoglądyComte,akształtowałysięwszakżenietylkopodwpływemuczonych
ifilozofów,aletakżereformatorówiutopijnychsocjalistówjegoepoki.Przedewszyst-
kimnajznakomitszyznich,hr.Claude-HenrideSaint-Simon,byłtym,któryna-
uczyłgoszukaćsposobówpowszechnegouszczęśliwienialudzkościiprzekonał,żenaj-
pewniejmożeichdostarczyćprzemysłinauka;nauczyłgotraktowaćnaukęniejako
czystąteorię,leczjakonarzędziereformyświata.Saint-Simonbyłtedynauczycielem
Comte,a,samzaśbyłuczniempozytywistyd,Alemberta.Wtensposób,niebędącsam
filozofem,stanowiłogniwowrozwojufilozofii,mianowicieogniwomiędzydawniej-
szympozytywizmemXVIIIw.anowym,którywystąpiłwXIXw.jakopełnysystemnie
tylkonauki,aleiżycia.
5.FilozofiazapoczątkowanaprzezComte,azajęłamiejsceidealistycznejispirytu-
alistycznejjniemniejbyłaznimiwielorakozwiązana.Bonawetwielkieprzełomymy-
ślidokonująsięwsposóbciągły;pozytywizmComte,ajestwłaśnietegoprzykładem.Po-
glądyjegopokażą,ilemiałpodobieństwaztwórcamisystemówidealistycznych,
zwłaszczazHeglem.Wieleteżprzejąłodswychfrancuskichprzeciwników,spirytuali-
stówitradycjonalistów.Odnich,oddeMaistre,aideBonalda,wziąłnacisknaczynnik
transcendentnywspołeczeństwie,naniesprowadzalnośćspołeczeństwadojednostek,na
ideęautorytetuspołecznego.Znichkorzystał,gdyjabyprzeciwdziałaćanarchiiswe-
goczasujnanauceifilozofiipozytywnejopierałpolitykękonserwatywną.Odnich
wziąłhasłoładu,którezespoliłzhasłempostępuiktóredopostępowegoruchupozyty-
wistycznegowprowadziłotylemotywówkonserwatywnych.
