Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MARKS,ENGELSIMATERIALIZMDIALEKTYCZNY
51
Wmaterializmiedialektycznympołączyłysiędwiewielkielinierozwojowe,które
dotądprzebiegałyodsiebieniezależnie.Jednąznichbyłaliniamaterializmu:
szłaodangielskiegomyślicielaHobbesawXVIIw.,poprzezfrancuskichmaterialistów
XVIIIw.,LaMettriegoiDiderota,doNiemcaFeuerbachawXIXw.AleliniatauMark-
saiEngelsauległagwałtownemuodchyleniu:bodotądmaterializmbyłprzeważniero-
zumianymechanistycznie;takicharakternadałmuHobbes,awzmocniłLaMettrie.
Materializmzaśdialektycznybyłwłaśnieantymechanistyczny;jeślimiałwtympo-
przedników,totylkowniektórychmyślicielachXVIIIw.,główniewDiderocie,ijsię-
gającznaczniedalejjwstarożytnychhilozoistachistoikach.
DrugązaśliniąwiodącądoMarksaiEngelsabyłaliniarozwojowaso-
cjalizmu.IdeesocjalistycznerozpowszechniłysięjużwXVIIIw.,zwłaszczaweFran-
cji,alepierwotniemiałycharakterutopijnyibyłyzwiązanezidealistycznympoglądem
naświat.USaint-Simonaotrzymałyinnefilozoficznepodłoże,mianowiciepozytywi-
styczne.MarkszaśiEngelsdokonaliwteoriisocjalizmunajwiększegoprzewrotu:prze-
szliodsocjalizmuutopijnegodonaukowego,oduzasadnionegoidealistyczniedouza-
sadnionegomaterialistycznie.
POCZĄTEK.Dofilozofiiswejdoszliwcześnie.Jużw1844r.,gdyEngelsodwie-
dziłMarksawParyżu,sformułowaliwspólnieswetezy.Jużwtedywyszlinietylko
pozaHegla,aleipozaFeuerbacha.
ŻYCIORYSY.KarlMarks(1818–1883)urodziłsięwTrewirzewrodzinienie-
mieckiejpochodzeniażydowskiego.Studiowałprawoifilozofię.Pociągałagodroga
naukowa,alezapowiadającesięnaniejtrudnościspowodowały,żepoświęciłsiępocząt-
kowodziennikarstwu.Przezczasjakiśbyłredaktorem„GazetyReńskiej”wKolonii.
MusiałjednakopuścićNiemcyiosiadłw1843r.wParyżu;przebywałtam,dopókina
żądaniePrusistamtądniezostałwydalony.WParyżuzetknąłsięzfrancuskimisocjali-
stami.PrzedewszystkimzaśwtymczasiezbliżylisiędosiebiezEngelsem.
FriedrichEngels(1820–1895)urodziłsięwBarmenwrodzinieniemieckichfa-
brykantów.Zamłodubrałudziałwruchuliteracko-politycznym„MłodeNiemcy”i,jak
Marks,ciążyłdolewegoskrzydłaheglizmu.W1842r.pracowałwfabryceojcaswego
wManchesterze,ato,cotamzaobserwował,ogłosiłw1845r.wksiążcePołożenieklasy
robotniczejwAnglii.PoznawszysięzMarksem,związałnazawszelosyswojezjegolosa-
mi.W1844r.odwiedziłgowParyżuiwtedyustaliliwytycznewspólnychpoglądów
filozoficznychipolitycznych.
W1845r.wróciliobajdoNiemiec.Pisaliwtedyrazemksiążkiirazemdziałalipo-
litycznie.Głównąichsprawąbyłowówczasstworzeniepartiikomunistycznej,któraby
wcieliławżycieichhasła.Rok1848,rokrewolucji,zastałichwNiemczech.Engelsbrał
czynnyudziałwwalkach.Wokresiereakcji,któranastąpiłaporewolucji,musieliopu-
ścićswójkraj,poszlinaemigracjędoAnglii.MarksosiadłwLondynie,gdziepozostał
dośmierci,piszącikierującstamtądakcjąpolityczną.Engelszaśwróciłdofabryki
