Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
FAZAPIERWSZA:1830–1860
wManchesterzeipracowałwniej,abyzapewnićegzystencjęsobieiMarksowi.WLon-
dynieosiadłionod1870r.PrzeżyłolatkilkanaścieMarksa:odjegośmiercipracował
naukowoiorganizacyjniezadwóch.
WSPÓŁPRACA.Przezlat40stanowilizespółwyjątkowozharmonizowany;jest
tozjawiskobezprecedensu,byteoriafilozoficznabyładziełemnierozerwalnym
dwóchludzi.Uzupełnialisięwzajemnie:gdyMarksprzygotowywałKapitałirobiłstu-
diaekonomiczne,Engelsprowadziłstudiaprzyrodnicze.
Engels,któryprzeżyłMarksa,przypisywałzmarłemutowarzyszowipracygłówną
zasługęwwytworzeniuichwspólnejteorii,siebieusuwałwcień.Idlateoriitejustaliła
sięnazwa„marksizmu”orazprzekonanie,iżjestzasadniczodziełemMarksa.Ostatnio
wszakżezostałoustalonejprzedewszystkimprzezLeninajżeEngelsmiałwniej
znacznyudział,większy,niżsamprzyznawał.Itowłaśniewczęściogólnofilozoficznej.
PISMA.Kapitał(t.I1869,t.IIwyd.przezEngelsa1885,t.III1894),fundamental-
nedziełoekonomiczne,podstawasocjalizmu,byłdziełemwyłącznymMarksa.
NatomiastEngelsbyłautorempracocharakterzefilozoficznym:Anty-Dühring,
1878;LudwikFeuerbachizmierzchklasycznejfilozofiiniemieckiej,1888.
Wczesneprace,któresformułowałyichpoglądnaświat,byływspólnymichdzie-
łem.Świętarodzina,czylikrytykakrytycznejkrytyki,wyszław1845,Ideologianiemiecka,
napisana1845/6,orazManifestkomunistyczny,1848.
POGLĄDY.1.D
WAOBOZY
.„Naczelnymzagadnieniemcałejfilozofiijestzagadnienie
stosunkumyślidobytu,duchadoprzyrody.Stosowniedoodpowiedzinatopytanie
filozofowiepodzielilisięnadwawielkieobozy.Ci,którzytwierdzili,żeduchistniałpier-
wejniżprzyroda,utworzyliobózidealistyczny.Innizaś,którzyzapierwotnąuwa-
żaliprzyrodę,należądoróżnychszkółmaterialistycznych”.TakpisałEngels.
WrazzMarksempomijaliumyślnieinneróżnicezdańwystępującewfilozofii,abypo-
łożyćnacisknanajważniejszą.PodczasgdywiekXIXnaogółrozwijał,różnicował
ikomplikowałproblematykęfilozoficzną,oniusiłowalijąuprościćiliczylisięztymtyl-
ko,conajbardziejistotne.
Owedwaodróżnioneprzeznichwielkieobozywystępowaływfilozofiiodwie-
kówinaprzemianbrałyjedennaddrugimgórę.Wokresiepoprzedzającymwystąpienie
MarksaiEngelsapanowałidealizm,awNiemczechpanowałnawetniepodzielnie.Do-
pierolewicaheglowskaiFeuerbachzaczęliodwrót.MarkszaśiEngelsznaleźlisięjuż
całkowiciewprzeciwnymobozie:bylizdecydowanymiprzeciwnikamiidealizmu,
azwolennikamimaterializmu.
2.R
EALISTYCZNATEORIAPOZNANIA
.Tedwawielkieobozyróżniąsięmiędzysobą
podwójnie,ontologicznieiepistemologicznie:majązasadniczoróżneteoriebytu,aleza-
kładajątakżeróżneteoriepoznania.
