Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Popierwsze,fizykailiczbafizykówrosnąobecniebar-
dzoszybko.Liczbapublikacjirośniewykładniczozcza-
semipodwajasięco10–12lat.Wokresie1950–2000
zwiększyłasięponaddwadzieściarazy!Podrugie,na-
stępujecorazwiększaspecjalizacja,cosprawia,żejuż
odpewnegoczasunawetwtradycyjnychdziałachfizy-
ki,jakfizykaatomowaczyfizykajądrowacoraztrudniej
ogarnąćichcałośćbadaczomskupionymnajakimś
szczególnymzagadnieniu.Potrzecie,powstająnowe
działynapograniczutradycyjniepojmowanejfizykioraz
innychnaukścisłychiprzyrodniczychczytechniki,przez
copolebardzosięposzerza.Poczwartewreszcie,brak
odpowiedniejperspektywyhistorycznejsprawia,że
przedstawianiefaktówiwydarzeńjestraczejkroniką
niżhistorią.
Ztychpowodówczęśćczwartaksiążkiróżnisięwy-
raźnieodpoprzednichtrzech.Tylkowrozdzialeopisu-
jącympierwsząpowojennądekadę(1945–1954)sto-
pieńszczegółowościjestpodobnydoprzedstawianego
wpierwszychtrzechczęściach.Natomiasthistoriaostat-
nichdziesięcioleci–okresupo1955r.–jestwybiórcza
iwzasadzieprzedstawiakronikęnajważniejszychwy-
darzeń.
Wwynikuskomplikowanychinierzadkodramatycz-
nychdziejówPolskigranicenaszegokrajuulegałyznacz-
nymzmianom,aprzezdługiczasniemieliśmywogóle
niepodległegobytu.Wtejksiążceprzyjąłemzasadę
omawianiahistoriifizykinaobszarze,którywdanym
okresienależałdonaszegopaństwa;czynięoczywiście
wyjątekdlasytuacjiziempolskichpodzaborami.Zatem
naprzykładhistorięnaukfizycznychwWilnieiweLwowie
rozważamtylkowpierwszychtrzechczęściach,adzieje
fizykiweWrocławiuopisujędopierowczęściczwartej.
PrzedstawiająchistorięfizykiwPolsce,trudnonie
wspominaćwogóleotym,jakrozwijałasiętanauka
wświecie.Zewzględunabrakmiejscasątupodane
tylkoniezbędneskrótowewiadomości,natomiastczytel-
nikówzainteresowanychpełnymobrazemrozwoju
fizykizachęcamdozapoznaniasięzmojąksiążką
Historiafizyki.19
OpracowująchistorięfizykiwPolsce,przyjąłemtaką
samązasadę,jakwHistoriifizyki–wszędzietam,gdzie
tobyłomożliwe,opierałemsięnaźródłachitekstach
oryginalnych,ponieważprzekonałemsię,żebardzo
zawodnemożebyćpoleganienaopracowaniachwtór-
nych.PodobnyjakwHistoriifizykijestteżukładksiążki,
awięcwykorzystywanielicznychilustracji,cytatówinot
życiorysowych,częstowosobnychramkach.
Problemźródeł0BibliografiaPolskaEstreichera,pod-
stawowedziełozawierająceinformacjeopublikacjach
19A.K.Wróblewski,Historiafizyki…,op.cit.
X
PRZEDMOWA
polskichautorów,niejestzbytprzydatnadlaposzuki-
wańbibliograficznych,ponieważobejmujegłównie
wydawnictwaksiążkoweidrukizwarte;niesięganato-
miastdoartykułówwczasopismachzagranicznych,
któreoddwustulatsąnajważniejszymśrodkiemkomu-
nikacjiwynikównaukowychwfizyceiinnychnaukach
ścisłych.
PionierskąpracęwykonałTeofilŻebrawski,wydając
w1873r.Bibliografię20piśmiennictwapolskiegoznauk
ścisłych.WrazzdwomaDodatkami21miałaonaobej-
mowaćokresdo1830r.NiestetyBibliografiaŻebraw-
skiegomawieleistotnychbraków.Niemawniejnp.
pracuczonychgdańskiegoSocietasPhysicaeExperimen-
talis,jakrównieżksiążekpublikowanychprzezprofeso-
rówgimnazjówakademickichPrusKrólewskich.Brak
równieżpracKarolaKortumapublikowanychwzagra-
nicznychperiodykach,atotewłaśniepracemiałyduży
oddźwiękwEuropie.WBibliografiiŻebrawskiegosąteż
bardzopoważnelukidotycząceokresu1801–1830.Dla
przykładu,spośródponad40publikacjiJózefaKarola
Skrodzkiego,profesorafizykiwKrólewskimUniwersy-
tecieWarszawskim,Bibliografiawymieniatylko15.
HistorykmatematykizUniwersytetuWrocławskiego,
WitoldWięsław,opracowałniedawnoDodatek3,jednak
zewzględunazainteresowanianaukoweautoraogrom-
nawiększośćpodanychtamuzupełnieńdotyczymate-
matyki.22
W1882r.gronoosóbskupionychwokółKasyim.
Mianowskiego(m.in.NapoleonCybulski,LeonKlecki,
HenrykMerczyng,braciaEdwardiWładysławNatan-
sonowie)podjęłoinicjatywęwydawaniadorocznych
spisówpolskichpracnaukowych.ByłytoSprawozdania
zpiśmiennictwanaukowegopolskiegowdziedzinienauk
matematycznychiprzyrodniczych.23Wewstępiedo
pierwszegorocznikaczytamy:
UWniniejszymtomiestaraliśmysiępodaćzupełnieobiektywne
sprawozdaniazewszystkichpracnaukowychoryginalnych,ogło-
szonychwr.1882wjęzykupolskimwzakresienaukmatema-
tycznychiprzyrodniczych(ł).Uprzedzajączarzut,żeśmypomi-
nęlipracealboprzezpolakówwobcychjęzykachogłoszone,albo
chociażcudzoziemskie,leczpodwzględemtreścinassiętyczące,
oświadczamy,żejakkolwiek,zdaniemnaszym,naukapodwielu
względamijestnaturykosmopolitycznej,ijakkolwiekdobrze
rozumiemywarunki,zmuszającewciążspecjalistównaszychdo
zasilaniapracamiswoimiobcychpiśmiennictw,wdanymjednak
20T.Żebrawski,Bibliografijapiśmiennictwapolskiegozdziałumate-
matykiifizykiorazichzastosowań,Kraków1873.
21T.Żebrawski,DodatkidoBibliografiipiśmiennictwapolskiego
zdziałumatematykiifizykiorazichzastosowań,Kraków1886.
22W.Więsław,DodatekIIIdoBibliografiiTeofilaŻebrawskiego,Insty-
tutMatematycznyUniwersytetuWrocławskiego,Wrocław2014.
23Sprawozdaniazpiśmiennictwanaukowegopolskiegowdziedzinie
naukmatematycznychiprzyrodniczych,Warszawa1882(rok1);ikolejno:
1883(rok2),1884(rok3),1885(rok4).
