Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.3.8.ValerianoMagniistronatytułowajegoopisudoświadczeniazpróżnią,wykonanegowWarszawiewlipcu1647r.
Magnibroniłsięskutecznie,argumentując,żena
pomysłdoświadczeńwpadłzupełnieniezależniejuż
dużowcześniej(w1639r.lub1640r.),alemiałkłopot
zwykonaniemwpolskichhutachszkłarurkiodługości
ponad18łokci.Twierdził,żeodoświadczeniuTorricel-
legoniewiedział,cobyłobardzoprawdopodobne,
ponieważwowychczasachwiadomościnaukoweroz-
chodziłysiępowoli.Cytowałnaprzykładlistotrzy-
manyodkomisarzaswegozakonuSimplicjana,który
goinformowałowielkimwrażeniu,jakiepublikacja
MagniegoDemonstratiooculariszrobiławkonwencie
rzymskim.ZlistuwysłanegozRzymu7października
1647r.wynikało,żeżadnazokołodwustuosóbwtym
konwencieniesłyszaławcześniejodoświadczeniu
Torricellego.
OMagnimwypowiadałsięrównieżpochlebnieOtto
Guericke.TuprzytoczymywyjątekzjegodziełaExperi-
mentanova:
UKiedynasejmiewRatyzbonie[w1654r.]pokazywałemniektó-
remojedoświadczeniaelektorom,książętomiposłom,zapozna-
łemsięprzytejsposobnościzwielebnymojcemValerianusem
Magnusem.Pokazałmionpewnedoświadczeniedowodząceist-
nieniapróżni,twierdząc,żezostałoprzezniegowynalezioneiod
niegopochodzi.Rzeczmiałasięjaknastępuje:1)Wziąłonrurkę
szklanądługościprzeszło6⁄4łokciamagdeburskiego,dobrzezamk-
niętązjednegokońca.2)Napełniłtęrurkęrtęcią,przewróciłją
(szczelniezamykającpalcemotwór,abynicniewypłynęło)izanu-
rzyłjąwrazzpalcemzamykającymwkubkunapełnionymrtęcią.
3)Wreszcieodjąłstopniowopaleciotortęćopadałapowoli,aż
osiągnęłapewienokreślonypoziomwrurce,mianowiciewysokość
¾tegożłokcia.Tusięzatrzymałaijużwięcejnieopadałaoile
palcanieodejmowanogwałtownie.Wtymostatnimprzypadku
poziomrtęciwahałsię,topodnosząc,toopadając,dopókisięnie
zatrzymałnatymsamymmiejscu.WielebnyojciecValerianus
wyjaśniałprzytym,żeprzestrzeńwgórnejczęścirurki,opuszczo-
nejprzezrtęć,byłapróżna,tj.wolnaodwszelkiegorodzajuma-
terii,gdyżjestwykluczone,abyjakieściałomogłozająćmiejsce
rtęciwczasiejejopadaniawdół.Dałmirównieżswojąksiążkę
noszącątytułUDowódoczywisty1)Przestrzenibezczegokolwiek
wniejzawartego,2)Ciałastopniowoporuszanegowpróżni,
3)Światłaniezwiązanegozżadnymciałem”.
Dowiedziałemsięjednakzarównoztejksiążki,jaknastępnie
zdziełinnychautorów,żetodoświadczeniewykonałporaz
pierwszysławnyEvangelistaTorricelli,matematykWielkiegoKsięcia
Toskanii.”73
73O.Guericke,Experimentanova...,księga3,rozdziałXXXIV;
tłumaczeniewedług:M.Grotowski,S.Landau,M.Sadzewiczowa,
W.Werner,Zdziejówrozwojufizyki.Wypisyzdziełoryginalnych,Warszawa
1913.
3.WIEKXVII
39
