Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojciechWijukKojałowicz(1605–1677)uzyskał
w1641r.stopieńmagistrafilozofiiwAkademiiWileń-
skiej,apotemwykładałwtejuczelniibyłnawetjej
rektorem(1653–1655).Jegopolemicznedziełojest
bardzozgrabnieopracowane,wpostacilistudoKasjusza
MirusaKwinkcjusza(byćmożeosobyfikcyjnej).Autor
wprzewrotnysposóbstarasięudowodnić,żeMagni
poprostuźlezinterpretowałswojedoświadczenie:
UTobiewięc,uczonyczytelniku,przysługujeprawo,byśsamna
podstawietejkrótkiejrozprawyrozstrzygnął,zjakimskutkiem
podjętazostałabatalia(szklanejrury’,pełniącejrolężelaznego
taranaprzeciwkofizyceArystotelesa(...).Okozawszeuważane
byłoprzezroztropnychfilozofówzapodejrzanegoarbitraprawdy
iniktinny,jaktylkoniewykształconytłumprzyznajemuprawo
dowyrokowaniaoprawdzie(...)ciałaciekłe,zwłaszczawlewane
donaczyńbardzoszybko,wchłaniająwielepowietrza,itotym
więcej,imsąbardziejgęste;apowietrzeusiłującesięprzedostać
dogóry,niejakoobezwładnione,zatrzymywanejestwskutekgę-
stościiciężaruwlewanegociała(...).Gdypoodwróceniururki
rtęćzwielkąsiłąwydostajesięzniejpootwarciu[dolnego]
otworu(...),wtymzamieszaniupowietrze,uprzedniozatrzymane,
mającobecnieokazjędouwolnieniasię,przedostajesiędogórnej
częścirurki(...).Wtensposóbniemakoniecznościtwierdzić,
żeistniejepróżnia(...).”78
WodpowiedzinaatakiMagniwydałjeszczekolejne
broszury:Devitromirabiliterfracto(Warszawa1648)
iVacuumplenosupletum(Wenecja1650).
LiczniwrogowieMagniegonasililidziałalnośćpo
śmiercikrólaWładysławaIV;nieprzychylnymubył
takżeJanKazimierz.WtedyMagnizdecydowałsięopu-
ścićPolskę.
OniezależnościpomysłuMagniegoświadcząteż
pewnejegobłędywinterpretacjidoświadczeń.79Obecni
historycyfizykizgadzająsię,żeeksperymentyMagniego
byłyjegooryginalnympomysłem.
78DokonanyprzezT.Włodarczykapolskiprzekładobszernych
fragmentówtegopolemicznegodziełaKojałowiczamożnaznaleźć
wpracyFilozofiaimyślspołecznaXVIIwieku,red.ZbigniewOgonowski,
część1,PWN,Warszawa1979,s.197–204.
79W.E.KnowlesMiddleton,Thehistoryofthebarometer,TheJohns
HopkinsPress,Baltimore1964.
3.WIEKXVII
41
