Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
I.Dylematymetodologicznewspółczesnegojęzykoznawstwadiachronicznego
Metodaczymetodologia?
Zanimzdecydowanieopowiemsięzaposzukiwaniemiopisywaniemme-
toddlajęzykoznawstwahistorycznego,aniewpisywaniemsięwkonkretną
metodologię,chciałabymtylkozwrócićuwagę,żezakresyznaczeniowesłów
metoda,metodyka,metodologianiesąłatworozgraniczalne(zob.pytaniedo
poradniPWNzdnia14września2009roku-http://sjp.pwn.pl/slowniki/
metoda.html).TakżeSłownikpoprawnejpolszczyznyMarkowskiego(2000)
ostrzegawhaślemetoda:nNiepoprawniezastępowanewyrazem:metodologia”.
Aleoilewjęzykuogólnymtakiewątpliwościsąjaknajbardziejnaturalne
iusprawiedliwione,otylewuprawianiunaukiteniejasnościpowinniśmy
jednakeliminować.Pytanieometodętowarzyszybadaczomoddawna,dość
przypomniećostrzeżenieKartezjusza:nUprawianienaukibezpomocymetody
wydajesięraczejszkodliweniżpożyteczne”.Wbardzociekawysposóbpisał
otymJózefŻyciński(1983:100)5,przywołująchistorięnauki,którapoka-
zuje,żen[ł]wwieluopisywanychprzezniąprzypadkachniemożliwejest
[ł]określeniemetodologicznychczynników,któredoprowadziłydoodkrycia
ważnychpraw,sformułowaniaprzełomowychkategoriiczyzapoczątkowania
rewolucjinaukowych”.
Niesątooczywiścieargumentyzacałkowitąnegacjąwszelkiejmetodo-
logii,aleteżdalekajestemodbezkrytycznejwiarywistnieniemetodologii
(rozumianejjakozespół,zbiórmetod),którabyłabyrozwiązaniemnaszych
problemów,którapozwoliłabyopisywaćiwyjaśniaćwsposóbzadowalający
wszelkieprocesyjęzykowe.Zresztąnarodzeniesięipełnaakceptacjazestro-
nyśrodowiskahistorycznojęzykowegotakichpojęć,jakeklektyzm(Bajerowa,
2010)czypolimetodologiczność(Walczak,2016),dowodzi,żeniejestto
poglądodosobniony.
Wtymmomencierozważańwartowrócićdopostawionegowcześniejpyta-
nia:dlaczegohistorykjęzykaniemożewpełniprzyjąćstrukturalizmu?
Strukturalizmoddawnajużniejestmetodologiąhomogeniczną:wyrosłyna
jegogruncieróżneszkoły,różnepraktykibadawczeimetodyanalizy.Ichoć
wjegopierwotnychzałożeniachbyławyraźniemowaooddzieleniuanali-
zysynchronicznejoddiachronicznej,tooczywiścieistniejąpracehistoryczne
aplikującestrukturalizmdodiachronii(pisałaotymKrystynaKleszczowa,
2011).Zauważmyjednak,żesątotekstyzdośćwczesnegookresuobecności
strukturalizmuwpolskiejlingwistyce.Późniejrozpoczynająsięjużwariacje,
5WksiążceŻycińskiegopodanesąprzekonującefaktyzhistoriinauki,dowodzące,żenie
zawszepostępowaniemetodyczneprzynosilepszerezultaty:Poincarredysponowałtymsamym
zbioremdanychempirycznychcoEinstein,znałniegorzejmatematykę,aleteorięwzględności
stworzyłEinstein;daneKopernikaniebyłydokładniejszeoddanych,któreznałPtolomeusz;
Kopernikadodatkowokrępowałyteologicznerestrykcje,aletoonstworzyłteorięheliocentryczną.
