Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HISTORIAKULTURYUMYSŁOWEJWEUROPIE...
11
żytnepaństwawokółMorzaŚródziemnego,atakżestarożytneiśrednio-
wiecznedziejeróżnychludówwEuropie,niepomijającArabówiŻy-
dów.Swojąnajważniejsząpracę(Myśliofilozofiidziejów,1784-1791)
zakończył,przedstawiającrozwójmiastiuniwersytetówwEuropieZa-
chodniej.Zdawałsobiesprawęztego,żecywilizacjekorzystałyzezdo-
byczywypracowanychwewcześniejszychokresachiwinnychkręgach
kulturowych.Pierwszyużywałpojęcia„kultura”wsposóbzbliżonydo
dzisiejszegojegorozumienia.Wywarłwielkiwpływnahistoriografięeu-
ropejską,chociażgłównienabadaczywNiemczech13.
Bardzopodobniezostałpomyślanyzakreshistoriiludzkościprzez
GeorgaFriedrichaWilhelmaHegla(zm.w1831r.),zapisanynapodsta-
wiejegowykładówiopublikowanyprzezuczniówjużpośmiercimi-
strzajakoWykładyofilozofiidziejów.Pomijającjegoogólneprzekonania
orozwojuduchaludzkościilogicedziejów,wykładyprzybrałyformę
omówieniakolejnychcywilizacji,ażdoczasówsobiewspółczesnych.
Sensdziejów,któregoHegelposzukiwałwpowodzifaktów,sprowadza
siędozdobywaniaprzezludywiedzyoswojejwolnościitymsamym
powiększaniajejzakresu.Postępjednakjestwynikiemstałegokonflik-
tusprzeczności,któryznajdujerozwiązaniewichsyntezie,alezkolei
pojawiasięjejprzeciwieństwo-antytezaidalszykonflikt.Takdziała
mechanizmrozwojowyniejakowbudowanywkażdącywilizację.Kładł
teżHegelnacisknawyjątkowośćcharakterunarodowego,wyróżniając
znaczenieGermanówiNiemcówwhistoriiludzkości.Historiaśrednio-
wiecza,któreoceniałjakookresbarbarzyństwa,jestprzedstawiona
przedewszystkimjakohistoriaGermanówinastępnieNiemców.Wy-
odrębnionyrozdziałdotyczyłroliczynnikówgeograficznychiklima-
tycznychwdziejach,chociażHegelprzypisywałimmniejsząwagęniż
Herder14.PonieważwolnośćwcywilizacjachprzenosisięzeWschodu
naZachód,przypisywałkreatywnościludzkiej(pozaAzją)mniejsze
znaczenieniżinnymczynnikom.WcieniuHeglastworzyłswojąfilozo-
fiędziejówFriedrichvonSchlegel(zm.w1829r.).Stanbliskiidealnego
13
P.Bagby,Kulturaihisoria,s.44-45.
14
G.Labuda,Rozwójmetoddziejopisarskichodsarożytnościdowspółczesności,
cz.I:DoschyłkuXIXwieku,Poznań2003,s.77in.;S.Berger,TheInvention,s.28.
