Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HISTORIAKULTURYUMYSŁOWEJWEUROPIE...
13
szłąsyntezę17.ZkoleiHenryThomasBuckle(zm.w1862r.)nierezy-
gnujączodkryciaprawrządzącychdziejami,cobyłowówczasuważane
zakoniecznypostulatdlaunaukowieniahistoriiizrównaniajejznauka-
miprzyrodniczymi,opracowałwielkiecoprawdaidrobiazgowedzieło,
jednakobejmującetylkodziejeAnglii.Chociażwagęprzywiązywałdo
śledzeniapostępówwiedzy,determinizmgeograficzny-nawetwwięk-
szymstopniuniżwprzypadkujegopoprzedników-byłpodstawąjego
wyjaśnień18.Śmierćprzeszkodziłamuwprzebadaniucywilizacyjnego
rozwojuinnychkrajów,któryplanował.
WokresieOświeceniaiwXIXw.badaczehistoriikulturynieprzy-
wiązywaliwagianidohistoriipolitycznej,anidodziejówmilitarnych,ani
tymbardziejdoteoriiwładzy.Pierwszymhistorykiem,którynawiększą
skalęuwzględniłcałośćzagadnieńkulturywłącznościzhistoriąpolitycz-
nąiwojskowością,byłThomasBabingtonMacaulay(zm.w1859r.).
JegoHistoriaAnglii(1848-1861)dawałaobrazzrównoważony,chociaż
połączenieróżnychzagadnieńbyłodosyćsztuczne19.Niecopóźniejrów-
nieżuczonyszwajcarskiJacobBurckhardt(zm.w1897r.)swojąKultu-
ręOdrodzeniaweWłoszech(1860)rozpocząłodprzedstawieniasytuacji
politycznejWłochwXIIIw.,zakreślałbowiemramytejepokibardzo
szeroko.Opuściłzkoleizagadnieniasztuki,którezamierzałprzedstawić
osobno.Tytułyposzczególnychczęścioddająjegopoglądnato,jakiezja-
wiskauważałzanajważniejszeiwyróżniającecałąepokę.Sątokolejno:
„Państwojakodziełosztuki”,„Rozwójjednostki”,„Odrodzeniestaro-
żytności”,„Odkrycieświataiczłowieka”,„Życietowarzyskieiuroczy-
stości”wreszcie„Obyczajeireligia”.Niektórepodniesioneprzezniego
zagadnieniazzakresukulturymogąbyćidzisiajinspiracjądlabadacza20.
17
OpracowałwramachHisoriiinsytucjipolitycznychdawnejFrancjiinwazjęger-
mańskąiupadekRzymu,dziejeGaliimerowińskiej,dalszeprzeobrażeniakróle§wa
Franków.Zob.:E.Breisach,Hisoriography.Ancient,MedievalandModern,Chica-
go-London2007,s.276.
18
Je§toHisoryofCivilisationinEnglandwydanawtłumaczeniupolskimjako
HisoriacywilizacjiwAnglii,zob.:E.Breisach,Hisoriography,s.274-275.
19
P.Bagby,Kulturaihisoria,s.182-183;P.Burke,Hisoriaiteoriaspołeczna,
Warszawa-Kraków2000,s.16.
20
Zob.:WsępM.Brehmeraw:J.Burckhardt,KulturaOdrodzeniaweWłoszech,
Warszawa1991,s.12:„Naprzekórwszelkimza§rzeżeniomipoprawkom,wwy-
obrażeniachoRenesansiekrążymydodziśponakreślonejprzezniegoorbicie”.
