Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ponadczasowość,nowatorstwo
ispecyfikaliteraturyśredniowiecznej
23
tów.BrunettoLatini,nauczycielDantego,piszedziełoswegożycia,LiLivresdou
Trésor(Skarb,ok.1260),pofrancusku.Wtymteżjęzykuwspółczesnymuwenecja-
nin,MarcoPolo,tworzyswojeLeDivisamentdoumonde–Opisanieświata(1559).
Włoskaarystokracjażyczysobie,bykronikabenedyktynaAmatadiMonteCassino
przetłumaczonazostałazłacinynienawłoski,alenafrancuski
3
.Mimo,żejuż
wXIIIw.pojawiająsięlicznewłoskietłumaczeniaiadaptacjefrancuskichpowieści
arturiańskich,dokońcaXIVw.nadworachpółnocnejipołudniowejItaliiczytasię
tedziełanajczęściejworyginale.Niemiec-
cynotableczęstogoszcząnafrancuskich
dworach,gdziemająokazjęusłyszećnowe
Wśredniowieczuwcaleniewierzono,żeziemiajest
pępkiemwszechświata.Przeciwnie:ludziemieli
opowieści.Chętniezaopatrująsięwefran-
częstopoczuciemałościiznikomościnaszejplane-
cuskierękopisy,którekażąpóŹniejprze-
ty.Tak,dobrzemówię:planety,itokulistej,bonie-
kładaćswympoetom.LandgrafHermann
prawdąjestrównież,żeśredniowieczniintelektuali-
zTuryngii,któryspędziłmłodośćnadwo-
ściuważaliziemięzapłaskiplacek.Wiedzieli,że
rzeLudwikaVII,sprowadzadlaWolframa
jesteśmypyłkiemzagubionymwśródprzestworzy.
Mimotejświadomości,patrzylibeztrwogi
pieśńAliscans,dziękiktórejpowstanie
wogromkosmosu.Czaszaniebios,usiananiezliczo-
Willehalm.Zfrancuskiegorękopisukorzy-
nymigwiazdami,napełniałaichpodziwemdla
stałteżpewnieEilhartvonOberg,pisząc
StwórcyipoczuciemnadprzyrodzonegoŁadu.Bo
około1170r.swojegoTristana.Odczasu
oninietylkooglądaliówŁad–onigosłyszeli.Moż-
wyprawkrzyżowych,linguafrancakróluje
nabyrzec–słyszelioczymaduszy.
wkrajachLewantu.Wszyscychcąmówić
(J.Kowalski,Oczymśpiewająniebiosa
ipisaćpofrancusku.BrunettoLatinipo-
czyliśredniowieczejakciepłebułeczki,
wiekrótko:DJęzyktenjestnajbardziej
Kraków2002,s.7.)
przyjemnyinajbardziejwspólnywszyst-
kimludziom”.
Dynamicznyrozwójjęzykafrancuskiegoidziewparzezrówniedynamicznym
rozwojemgatunkówliterackich.PocząwszyodkońcaXIw.,francuskiedwory,
klasztoryiprzemierzającyniestrudzeniepielgrzymkoweszlakiżonglerzynadająton
europejskiejliteraturze.Stopniowodołączajądonichtwórcyzwiązanizinnymiśro-
dowiskami.
Chansonsdegeste(pieśnioczynach)przenikajądoHiszpaniiidoWłoch.Chwała
RolandaprzekraczagranicePirenejówiAlp.DonRoldániOrlandowrastająwpej-
zażliterackipołudniowejEuropy.WsłonecznejItaliioczynachRolandaśpiewają
najpierwfrancuscyżonglerzy.Szybkojednakweneccygiullarizaczynajątworzyćnie-
zależnewersjecantaridigesta.NaprzełomieXIIIiXIVw.,najpierwnaNizinie
Padańskiej,apotemwToskanii,powstajecałaliteraturaDfranko-wenecka”,wzboga-
cającautworyfrancuskieoliczneepizodydotyczącedzieciństwaiwyprawOrlanda.
Dowiadujemysięznich,międzyinnymi,żematkąbohaterabyłaBerta,siostraKa-
rolaWielkiego,porwanaprzezMilonazClermontdoItalii.Niktniematuwątpli-
wości,żeOrlandojestWłochem.Zczasemprzyznanyzostaniemunawettytułrzym-
skiegosenatora.Obdarzonyjestwaleczną,aleiskłonnądomelancholiinaturą.Od
3
Por.M.Lewicki,Wstępdo:MarcoPolo,Opisanieświata,tłum.A.L.Czerny,Warszawa1975,
s.28–29.
