Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OstatnipoganieEuropy
WVitaAnsgari(Żywotśw.Ansgara)arcybiskupBremyRimbertwspomina
odruzgocącejklęsceduńskiejwyprawymorskiejnaKurówipóźniejszej,
z850roku,zwycięskiejkampaniiSzwedównatychsamychterenach24.
OnasilonychkontaktachpoprzezBałtykświadczązachowanedodziś
wSzwecjiXI-wiecznekamienieruniczneupamiętniającewojowników,któ-
rzyzginęliwwalkachnawschodnichwybrzeżachBałtyku.Pozaszwedzką
koloniąistniejącąwVIIIstuleciuwGrobin
‚anapołudniowo-zachodnim
wybrzeżuŁotwy,opór,jakinapotykaliSkandynawowie,uniemożliwiłim
trwałypobytnaziemiachBałtów25.Bardziejzresztąkusiłyichbogactwa
czekającedalejnapołudniuiwschodzie.PrzezziemieBałtówprowadziły
dwagłównehandloweszlakiwikingównawschód:jedenprzezZatokę
Fińskąwzdłużwybrzeżyestońskich,wgóręNewydojezioraŁadoga,apóź-
niejdoNowogrodualbonawschód,kuWołdzeidoMorzaKaspijskiego;
drugiwzdłużDźwinydoDniepru,napołudniedoKijowaiprzezMorze
CzarnedoKonstantynopola.DodatkowadrogawiodłaNiemnemprzez
terytoriumlitewskieidocieraładoDnieprudalejnapołudniu.Dowodem
pośrednichkontaktówzBliskimWschodemutrzymywanychdziękiszla-
komdoBizancjumsąlicznesrebrnemonetyarabskie(dirhamy)zIXwieku
odnajdywanewrejonieBałtyku.Bohateremjednejzbarwnychsagopo-
wiadającychowydarzeniachwtychstronachjestkrólNorwegiiOlaf
Tryggvason,wdzieciństwieporwanyprzezestońskichpiratówwdrodzedo
Nowogroduisprzedanywniewolę26.Książęcedynastieskandynawskich
WaregówodegrałyogromnąrolęwpowstawaniuwIXwiekupierwszego
państwaruskiego-RusiKijowskiej.
WwiekachXiXIksięstwaruskiegwałtownierozszerzałyswojeterytoria
napółnocizachód.Kronikiruskiepodają,żew1030rokuestońskigród
TartuzająłwielkiksiążęRusiKijowskiejJarosławMądry,którydziesięćlat
później(1040r.)wyruszyłprzeciwLitwinom.WXIIwiekujegonastępcy
wdarlisiędalejnazachód,naRuśCzarnąizałożyliNowogródek27.Pod
koniecwieku,kiedyrozpadłasięRuśKijowska,inicjatywęprzejęliLitwini;
wXIIIstuleciuNowogródekstałsięsiedzibąlitewskichksiążąt.Najsilniej
związanebyłyzRusiąplemionaprałotewskie.Łatgalowiepłacilidaninę
sąsiednimruskimksięstwomPskowaiPołocka,ałatgalskąJersikąwśrod-
kowymbieguDźwinyrządziłwasalPołocka.Częśćłatgalskichwodzów
24M.Gimbutas,TheBalts,Praeger,NewYork1963,s.153-154.
25V.Lang,Baltimaadepronksi-jarauaaeg,op.cit.,s.205.
26WedługskandynawskiejsagiHeimskringlasześćlatpóźniejOlafarozpoznałiwykupił
zniewolijegowuj,podróżującydoEstonii.PowieluprzygodachOlafzostałkrólem
Norwegiiipanowałodroku995dośmierciw1000.
27Z.Kiaupa,TheHistoryofLithuania,baltoslankos,Vilnius2002,s.24.
9
