Historia powszechna. Starożytność

Adam Ziółkowski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-17711-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2009

Liczba stron:

1101

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Ziółkowski, Adam. Historia powszechna. Starożytność. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, 1101 s. ISBN 978-83-01-17711-9

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Ziółkowski, A.

T1 Historia powszechna. Starożytność

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2009

SN 978-83-01-17711-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 1587, author = "Ziółkowski, Adam", editor = "", title = "Historia powszechna. Starożytność", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2009", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-17711-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Ziółkowski, Adam

ED -

TI - Historia powszechna. Starożytność

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2009

SN - 978-83-01-17711-9

ER -

Netografia (standard APA):

Ziółkowski, Adam. Historia powszechna. Starożytność [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009 [dostęp: 04 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/historia-powszechna-starozytnosc-adam-ziolkowski-1587.

historia powszechna, starożytność

Nowoczesna synteza historii starożytnej oparta na najnowszych wynikach badań!

Publikację charakteryzuje nowatorska struktura treści – paralelny i jednolity wykład historii starożytnej obejmujący Europę, basen Morza Śródziemnego, Egi...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-17711-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2009

Liczba stron:

1101

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp18
CZĘŚĆ PIERWSZA20
Od początków rolnictwa do cywilizacji20
Rozdział 1. Warunki naturalne zachodniej oikumene w holocenie22
1.1. Geografia i warunki naturalne22
1.2. Zmiany klimatu i środowiska naturalnego w holocenie25
Rozdział 2. Narodziny rolnictwa28
2.1. Początki rolnictwa i hodowli28
2.2. Pojęcie rewolucji neolitycznej32
2.3. Neolit preceramiczny. Rozwój kultur rolniczych w Żyznym Półksiężycu36
Rozdział 3. Neolityzacja oikumene40
3.1. Neolit ceramiczny i jego ekspansja terytorialna40
3.2. Neolityzacja Europy kontynentalnej i stepu45
3.3. Etnogeneza Indoeuropejczyków47
3.4. Neolit ceramiczny: przełom w technikach i technologiach50
3.4.1. Rewolucja trakcyjna: wół, koń, radło, pojazd kołowy51
3.4.2. Początek ery metali. Miedź i brąz53
Rozdział 4. Mezopotamia od początku osadnictwa do powstania cywilizacji55
4.1. Mezopotamia: warunki naturalne55
4.2. Kultura Samarra i początki irygacji58
4.3. Kultura Obeid i zasiedlenie Dolnej Mezopotamii60
4.4. Kultura Uruk: powstanie cywilizacji61
4.4.1. Miasto62
4.4.2. Pismo63
4.4.3. Osadnictwo65
4.4.4. Ekspansja kultury Uruk poza aluwium66
4.5. Faza Uruk III. Sumerowie i Semici67
Cywilizacje bliskowschodnie w III tysiącleciu przed Chr72
CZĘŚĆ DRUGA72
Rozdział 1. Mezopotamia i jej krąg cywilizacyjny74
Periodyzacja i chronologia cywilizacji mezopotamskiej74
1.1. Okres wczesnodynastyczny (ok. 2900–2300/2250)77
1.1.1. Okres wczesnodynastyczny jako protohistoria Mezopotamii77
1.1.2. Sumer w okresie wczesnodynastycznym79
1.1.3. Miasto sumeryjskie: modele i ich krytyka81
1.1.4. Władza w mieście sumeryjskim83
1.1.5. Sumeryjska Lista Królów i „imperium Kisz”. Przebieg procesu dziejowego w okresie wczesnodynastycznym84
1.1.6. Sumer a świat zewnętrzny w okresie wczesnodynastycznym87
1.2. Pierwsza epoka imperiów: dynastia Akkadu i III dynastia z Ur90
1.2.1. Schyłek III okresu wczesnodynastycznego. Lugalzagesi i Sargon90
1.2.2. Imperium Akkadu92
1.2.3. Upadek Akkadu i najazd Gutejczyków95
1.2.4. Imperium III dynastii z Ur96
1.2.5. Organizacja imperium III dynastii z Ur98
1.2.6. Przemiany cywilizacyjne w epoce imperiów102
1.2.7. Upadek imperium III dynastii z Ur105
1.3. Kraje peryferyjne cywilizacji mezopotamskiej w III tysiącleciu107
1.3.1. Elam107
1.3.2. Syria i Palestyna110
Rozdział 2. Egipt115
Chronologia dziejów Egiptu115
2.1. Okres predynastyczny i wczesnodynastyczny (do ok. 2657)117
2.1.1. Warunki naturalne i ich wpływ na dzieje Egiptu117
2.1.2. Wczesne kultury archeologiczne Egiptu120
2.1.3. Powstanie państwa egipskiego121
Czynnik etniczny121
Tak zwane zjednoczenie Egiptu i dynastia „zerowa”123
2.1.4. Okres wczesnodynastyczny (I–II dynastia, ok. 3000–2657)125
2.2. Stare Państwo (III–VI dynastia, ok. 2657–2166)127
2.2.1. Stare Państwo: królowie i elita127
2.2.2. Centrum i prowincja: ewolucja wewnętrzna Egiptu za Starego Państwa130
2.2.3. Stare Państwo: stosunki ze światem zewnętrznym133
2.2.4. Sztuka Starego Państwa: stworzenie paradygmatu134
2.2.5. Upadek Starego Państwa i I Okres Przejściowy135
CZĘŚĆ TRZECIA138
Świat cywilizowany w epoce średniego brązu (2000–1500)138
Kadr geograficzny i charakterystyka epoki140
Rozdział 1. Mezopotamia, Elam i Lewant144
1.1. Okres starobabiloński (ok. 1950–1530)144
1.1.1. Mezopotamia w okresie Isin-Larsa. Ekspansja Amorytów144
1.1.2. Od Dolnej Mezopotamii do Babilonii: Hammurabi i jego dzieło147
1.1.3. Początki Asyrii150
1.1.4. Społeczeństwo Mezopotamii w okresie starobabilońskim151
1.1.5. Kultura mezopotamska w okresie starobabilońskim154
1.2. Elam w późnej epoce staroelamickiej (czasy sukkalmahów, ok. 2000–1500)156
1.3. Lewant w okresie dominacji amoryckiej (ok. 1950–1550/1530)158
Rozdział 2. Egipt162
2.1. Średnie Państwo (XII dynastia, 1976–1793)162
2.1.1. Konsolidacja i unifi kacja Egiptu za XII dynastii162
2.1.2. Złoty wiek kultury egipskiej164
2.1.3. Średnie Państwo a świat zewnętrzny167
2.2. II Okres Przejściowy (XIII–XVII dynastia, 1793–1550): obumieranie Średniego Państwa, panowanie Hyksosów i rekonkwista tebańska168
Rozdział 3. Azja Mniejsza i świat egejski172
Geografia historyczna Azji Mniejszej i basenu Morza Egejskiego173
3.1. Azja Mniejsza we wczesnej i średniej epoce brązu (ok. 3400–1500)176
3.1.1. Azja Mniejsza przed powstaniem państwa Hetytów176
3.1.2. Powstanie królestwa Hatti177
3.1.3. Stare królestwo hetyckie (ok. 1580–1450)179
3.2. Początki cywilizacji egejskiej181
3.2.1. Chronologia basenu Morza Egejskiego w epoce brązu181
3.2.2. Egea we wczesnej epoce brązu (ok. 3100–2000)184
Kreta184
Wyspy185
Ląd stały186
3.2.3. Cywilizacja minojska (ok. 2000–1450)187
Okres starszych pałaców187
Okres młodszych pałaców190
Kreta a świat zewnętrzny w okresie pałacowym192
Upadek cywilizacji minojskiej194
CZĘŚĆ CZWARTA196
Świat cywilizowany w epoce późnego brązu (1500–1200/1100)196
Stosunki międzypaństwowe na Bliskim Wschodzie w późnej epoce brązu: system regionalny199
Rozdział 1. Mezopotamia, Elam i Lewant202
1.1. Dolna Mezopotamia w epoce późnego brązu (ok. 1530–1100)202
1.1.1. Babilonia po zagonie Mursilisa i przejęcie władzy przez Kassytów202
1.1.2. Dolna Mezopotamia w okresie średniobabilońskim (Kassyci i II dynastia z Isin, ok. 1480–1104/1026)203
1.1.3. Społeczeństwo Babilonii w okresie średniobabilońskim205
1.1.4. Kultura okresu średniobabilońskiego207
1.2. Górna Mezopotamia i Asyria w średniej epoce brązu209
1.2.1. Hegemonia Mittani (ok. 1530–1350/1325)209
1.2.2. Od miasta-państwa do potęgi regionalnej: Assur i Asyria w późnej epoce brązu213
1.2.3. Narodziny asyryjskiej mentalności imperialnej216
1.2.4. Społeczeństwo i kultura Asyrii w późnej epoce brązu218
1.3. Elam w epoce średnioelamickiej (ok. 1500–1100)219
1.4. Syria i Palestyna w późnej epoce brązu (ok. 1500–1100)221
1.4.1. Lewant w systemie potęg regionalnych221
1.4.2. Społeczeństwo i kultura Lewantu w późnej epoce brązu. Powstanie pisma alfabetycznego225
1.4.3. Lewant po pokoju egipsko-hetyckim: inwazja Ludów Morza i jej skutki227
Rozdział 2. Egipt231
2.1. Nowe Państwo i jego imperium (XVIII–XX dynastia, 1550–1069)231
2.1.1. Imperium egipskie za XVIII dynastii231
2.1.2. Egipt za XVIII dynastii: sprawy wewnętrzne234
2.1.3. Okres amarneński i kryzys imperium236
2.1.4. Późne imperium i rozpad państwa (schyłkowa XVIII–XX dynastia, 1330/1322–1069)240
2.2. Przemiany duchowe i kultura czasów Nowego Państwa244
2.2.1. Natura i ideologia egipskiego imperium244
2.2.2. Polityka religijna królów i legitymizacja ich władzy po herezji amarneńskiej246
2.2.3. Kultura Nowego Państwa247
Rozdział 3. Azja Mniejsza i świat egejski251
3.1. Imperium Hatti i jego upadek251
3.1.1. Nowe królestwo hetyckie i powstanie imperium (ok. 1450–1320)251
3.1.2. Imperium hetyckie u szczytu potęgi (ok. 1322–1240)253
3.1.3. Schyłek i upadek imperium (ok. 1240–1190/1180)256
3.1.4. Państwo i społeczeństwo hetyckie w okresie nowego królestwa260
3.2. Cywilizacja mykeńska261
3.2.1. Grecja kontynentalna w epoce średniego brązu261
3.2.2. Okres grobów szybowych (MH III–LH IIA, ok. 1700–1450): pierwsze kroki ku cywilizacji mykeńskiej262
3.2.3. Grecy w Grecji: od kiedy?265
3.2.4. Okres grobów kopułowych (LH IIB–IIIA1/LM II–IIIA1, ok. 1450–1365): podbój Krety i narodziny cywilizacji mykeńskiej265
3.2.5. Okres pałacowy (LH IIIA2–LH IIIB1, ok. 1365–1225): pałace i osady267
3.2.6. Cywilizacja mykeńska w okresie pałacowym268
3.2.7. Mykeńczycy i świat zewnętrzny w okresie pałacowym. Ahhijawa i kwestia imperium mykeńskiego272
3.2.8. Upadek pałaców (LH IIIB2). Ludy Morza i zmierzch cywilizacji mykeńskiej (LH IIIC)276
3.2.9. Wojna trojańska: status quaestionis282
CZĘŚĆ PIĄTA286
Świat cywilizowany od początku wczesnej epoki żelaza do wojen perskich (1200/1100–500/480)286
Żelazo i koń wierzchowy290
Rozdział 1. Bliski Wschód294
1.1. Egipt od końca Nowego Państwa do podboju perskiego (ok. 1069–525)294
1.1.1. III Okres Przejściowy (XXI–XXIV dynastia, ok. 1069–712)294
1.1.2. Okres Późny (XXV–XXVI dynastia, 712–525)297
Egipt między Nubią a Asyrią297
XXVI dynastia: renesans Egiptu298
1.1.3. Kultura egipska w 1 połowie I tysiąclecia302
1.2. Lewant we wczesnej epoce żelaza306
1.2.1. Pochodzenie i ekspansja Aramejczyków w Żyznym Półksiężycu306
1.2.2. Lewant od inwazji Ludów Morza do podboju asyryjskiego (XII–VIII w.)307
Państwa neohetyckie307
Fenicja i kolonizacja fenicka308
Aramejczycy312
Palestyna312
1.2.3. Izraelici i Izrael314
Krytyka i hiperkrytyka tradycji biblijnej: gdzie postawić granicę?315
Początki Izraela: między Biblią a archeologią318
Królestwa Izraela i Judy w IX–VII wieku321
Pierwsza faza religii mojżeszowej323
1.3. Mezopotamia w czasach imperiów asyryjskiego i nowobabilońskiego326
1.3.1. Rekonkwista i pierwsza faza podbojów Asyrii (911–745)326
1.3.2. Babilonia od najazdów aramejskich do podboju asyryjskiego330
1.3.3. Asyria imperium uniwersalnym (745–627)331
1.3.4. Upadek Asyrii (640/627–610)337
1.3.5. Imperium nowobabilońskie (626/612–539)338
1.3.6. Społeczeństwo imperiów nowoasyryjskiego i nowobabilońskiego341
Asyria341
Babilonia344
1.3.7. Kultura mezopotamska epoki imperiów345
1.4. Azja Przednia poza Żyznym Półksiężycem349
1.4.1. Azja Mniejsza349
Frygia349
Lydia351
1.4.2. Urartu354
1.4.3. Płaskowyż Irański357
Medowie i ich imperium357
Elam w I tysiącleciu przed Chr. i Persowie do Cyrusa Wielkiego361
1.5. Powstanie pierwszego imperium perskiego365
1.5.1. Podboje Cyrusa i Kambysesa (550–522)365
1.5.2. Bardija i Dariusz: kryzys imperium i przejęcie władzy przez Achaimenidów (522–519)367
1.5.3. Imperium perskie za Dariusza I369
1.5.4. Podboje Dariusza do wybuchu powstania jońskiego (519–500)372
Rozdział 2. Grecja374
Periodyzacja dziejów Grecji po upadku cywilizacji mykeńskiej374
2.1. Wieki Ciemne (ok. 1100/1050–800)375
2.1.1. Najazdy, migracje i ustalenie mapy dialektów greckich375
2.1.2. Dziedzictwo epoki mykeńskiej. Pojęcia Hellady i Hellenów376
2.1.3. Grecja w Wiekach Ciemnych379
2.1.4. Powstanie alfabetu greckiego381
2.1.5. Powstanie polis382
Polis archaiczna383
Powstanie polis: czynnik militarny i religijny385
2.2. Wielka Kolonizacja388
2.2.1. Euboia, Korynt i wyjście Greków na morze388
2.2.2. Początki Wielkiej Kolonizacji. Kyme i Pithekussai391
2.2.3. Kolonie i ich metropolie392
2.2.4. Charakter i skutki Wielkiej Kolonizacji397
2.3. Grecja we wczesnej epoce archaicznej (ok. 800–650)400
2.3.1. Zmiany demografi czne400
2.3.2. Sanktuaria401
2.3.3. Początki literatury pisanej: Homer i Hesiodos403
2.3.4. Społeczeństwo polis archaicznej404
2.4. Ewolucja polityczna archaicznych poleis (ok. 650–500/480)407
2.4.1. Sparta: tryumf zbiorowości nad jednostką407
2.4.2. Archaiczna tyrania414
2.4.3. Prawodawcy i ustawy418
2.4.4. Archaiczne Ateny: od arystokracji do demokracji420
2.5. Grecy i ich sąsiedzi u schyłku epoki archaicznej428
2.5.1. Grecja właściwa w VI wieku: koniec izolacji428
2.5.2. Powstanie jońskie i perskie działania odwetowe (499–490)430
2.5.3. Od Marathonu do wyprawy Kserksesa (489–481)433
2.5.4. Wyprawa Kserksesa (480–479)434
2.5.5. Grecki zachód w późnej epoce archaicznej437
2.6. Kultura Grecji archaicznej440
2.6.1. Kultura arystokratyczna440
2.6.2. Kultura wspólnot obywatelskich442
2.6.3. Sztuka Grecji archaicznej: tworzenie paradygmatu444
2.6.4. Myśl Grecji archaicznej: powstanie fi lozofi i447
Rozdział 3. Italia450
3.1. Italia we wczesnej epoce żelaza450
3.1.1. Italia: warunki naturalne i geografi a historyczna450
3.1.2. Ludy Italii452
3.1.3. Kultura villanovańska i powstanie cywilizacji etruskiej453
3.1.4. Urbanizacja Latium455
3.2. Rzym królewski458
3.2.1. Początki Rzymu458
3.2.2. Rzym królewski: ekspansja polityczna i urbanistyczna460
3.2.3. Społeczeństwo i instytucje Rzymu królewskiego463
3.2.4. Reformy serwiańskie466
3.2.5. Upadek monarchii i powstanie republiki467
CZĘŚĆ SZÓSTA470
Od wojen perskich do śmierci Aleksandra: świat cywilizowany w epoce klasycznej (480–323)470
Rozdział 1. Bliski Wschód472
1.1. Imperium perskie od Kserksesa do podboju macedońskiego472
1.1.1. Imperium Achaimenidów po Dariuszu I i jego upadek (486/479–330)472
1.1.2. Imperium perskie, jego siły i słabości478
1.1.3. Imperium perskie: gospodarka i kultura481
1.2. Izrael pod panowaniem perskim: powstanie judaizmu486
1.2.1. Perska Palestyna. Żydzi i Samarytanie486
1.2.2. Tworzenie się Starego Testamentu489
1.3. Egipt od Kambysesa do Aleksandra (XXVII–XXX dynastia, 525–332)492
1.3.1. Egipt pod okupacją perską (525–404/401)492
1.3.2. Ostatni okres niepodległości Egiptu (XXVIII–XXX dynastia, 404–343/342)493
Rozdział 2. Świat grecki495
2.1. Imperium ateńskie495
2.1.1. Związek Morski i Persja495
2.1.2. Od Związku Morskiego do imperium ateńskiego498
2.1.3. Życie polityczne w imperialnych Atenach: postępy demokracji503
2.1.4. Społeczeństwo ateńskie w epoce Periklesa505
2.2. Wojna peloponeska i upadek imperium ateńskiego (432/431–404)509
2.2.1. Wybuch wojny509
2.2.2. Wojna peloponeska do pokoju Nikiasa (431–421)510
2.2.3. Od pokoju Nikiasa do klęski wyprawy sycylijskiej (421–413)512
2.2.4. Upadek imperium ateńskiego (413–404)514
2.3. Grecja w okresie walk o hegemonię (404–355)516
2.3.1. Hegemonia Sparty i jej upadek (404–371/370)517
2.3.2. Od Leuktrów do wybuchu III Wojny Świętej (371–355)521
2.3.3. Świat grecki i wojna w IV wieku: przemiany w sztuce wojennej522
2.3.4. Grecja w IV wieku: przemiany wewnętrzne524
2.4. „Imperium” Macedonii528
2.4.1. Macedonia przed Filipem II528
2.4.2. Filip II Macedoński i jego dzieło529
2.4.3. Aleksander III Macedoński i podbój imperium perskiego533
2.5. Zachodni Grecy i Punijczycy w V–IV wieku540
2.5.1. Sycylia540
2.5.2. Italia544
2.5.3. Massalia546
2.5.4. Kartagina i Punijczycy548
Rozdział 3. Italia i Europa kontynentalna552
3.1. Italia w V–IV wieku552
3.2. Wczesna republika rzymska (508–396/390)555
3.2.1. Rzym i jego sąsiedzi w V wieku: sojusz rzymsko-latyńsko-hernicki i zdobycie Veii555
3.2.2. Początki republiki (509–451)557
Instytucje557
Religia publiczna po upadku królów i zamknięcie się patrycjatu559
Pierwsza secesja i powstanie organizacji plebejskiej561
3.2.3. Decemwirzy, Prawo XII Tablic i druga secesja plebsu (451–449)564
3.2.4. Od drugiej secesji plebsu do najazdu Gallów (449–390)565
3.3. Tworzenie machiny podbojów: Rzym od najazdu gallijskiego do wybuchu II wojny samnickiej (389–327)567
3.3.1. Skutki najazdu gallijskiego i kompromis patrycjuszowsko-plebejski567
3.3.2. Podbój Latium i Kampanii570
3.4. Europa kontynentalna we wczesnej epoce żelaza572
3.4.1. Halsztacki krąg kulturowy573
3.4.2. Wczesna kultura lateńska i początek wielkiej ekspansji Keltów (ok. 450–300/275)575
CZĘŚĆ SIÓDMA578
Epoka hellenistyczna i imperialna republika rzymska (327/323–30)578
Rozdział 1. Świat hellenistyczny580
1.1. Od śmierci Aleksandra do ustalenia się geografi i politycznej świata hellenistycznego (323–272)581
1.1.1. Diadochowie i walka o dziedzictwo po Aleksandrze (323–281)581
1.1.2. Inwazja gallijska i jej skutki (280/279–272)585
1.2. Walki o hegemonię w świecie hellenistycznym przed interwencją Rzymu i powstawanie nowych państw (281/272–200/199)587
1.2.1. Królestwa diadochów: uwagi ogólne587
1.2.2. Rywalizacja Lagidów i Seleukidów (wojny syryjskie)591
1.2.3. Grecja właściwa i Macedonia592
1.2.4. Mniejsze państwa hellenistyczne: Kyrene, Azja Mniejsza, Armenia598
1.2.5. Iran za Seleukidów: uniezależnienie się Baktrii i początki państwa Parthów600
1.3. Świat hellenistyczny i Rzym602
1.3.1. Zachodni Grecy od Timoleonta do II wojny punickiej (337–201)602
1.3.2. Świat hellenistyczny i Rzym do upadku Macedonii (229–168/167)607
1.3.3. Upadek świata hellenistycznego (167–30)613
Grecja i Macedonia613
Pergamon614
Państwo Seleukidów615
Państwo Lagidów618
Od Mithradatesa VI do Kleopatry VII: koniec państw hellenistycznych621
1.3.4. Wschód hellenistyczny: Baktria i Parthowie627
Państwa Greków baktryjskich627
Powstanie imperium Parthów629
1.3.5. Izrael w epoce hellenistycznej632
Między akceptacją a odrzuceniem: Żydzi i cywilizacja grecka633
Judea za panowania Antiochosa Epiphanesa634
Od wystąpienia Machabeuszy do podboju rzymskiego (167–63)636
Dziedzictwo okresu hasmonejskiego638
1.4. Państwa hellenistyczne i ich społeczeństwa. Hellenizacja639
1.4.1. Egipt ptolemejski641
Grecy i Egipcjanie w Egipcie ptolemejskim641
Struktury państwowe Egiptu ptolemejskiego645
1.4.2. Państwo Seleukidów648
Instrumenty władzy królewskiej i stosunki etniczne648
Ekonomia i fi skalizm: system monetarny650
1.4.3. Inne państwa hellenistyczne Azji Przedniej651
1.4.4. Macedonia i Grecja652
1.4.5. Miasto hellenistyczne653
1.5. Kultura grecka epoki klasycznej i hellenistycznej655
1.5.1. Periodyzacja i główne cechy kultury greckiej w epokach klasycznej i hellenistycznej655
1.5.2. Religia659
1.5.3. Sztuka grecka epoki klasycznej i hellenistycznej664
V wiek664
IV wiek668
Epoka hellenistyczna670
1.5.4. Literatura, filozofia, nauka675
Literatura675
Filozofia680
Historia, filologia i geografia688
Nauki ścisłe i przyrodnicze695
Rozdział 2. Rzym i zachód oikumene701
2.1. Podboje średniej republiki701
2.1.1. Podbój Italii (327–265) i jego skutki701
Przebieg podboju701
Wykorzystanie podboju703
Społeczeństwo rzymskie wobec wojny i imperium707
2.1.2. Ekspansja poza Italią (264–91)709
I wojna punicka i zdobycie panowania na morzu (264–241)709
Kartagina i Rzym między I a II wojną punicką (241–219)711
II wojna punicka (218–201)713
Podbój świata śródziemnomorskiego716
Między hegemonią a aneksjami: ewolucja imperium w II wieku720
2.2. Średnia republika: społeczeństwo i instytucje (367–133)725
2.2.1. Społeczeństwo i ekonomia w okresie ekspansji imperialnej726
2.2.2. Średnia republika: instytucje i życie polityczne730
Koniec walki stanów730
Instytucje polityczne republiki: lud732
Instytucje polityczne republiki: magistraci735
Instytucje polityczne republiki: senat739
Życie polityczne po zakończeniu walki stanów (287–133)742
Religia publiczna a życie polityczne747
2.3. Okres walk wewnętrznych i upadek republiki (133–30)749
2.3.1. Działalność braci Gracchów (133–121)749
2.3.2. Walki popularów z optymatami i emancypacja Italików (121–89)754
2.3.3. I wojna domowa i rządy reżimu sullańskiego (88–60)758
2.3.4. Rozkład republiki, II wojna domowa i dyktatura Cezara (59–44)763
2.3.5. III wojna domowa, drugi triumwirat i walka o jedynowładztwo (44–30)766
2.4. Europa kontynentalna770
2.4.1. Wielkość i upadek Keltike770
2.4.2. Latenizacja Europy niekeltyckiej. Germanie773
CZĘŚĆ ÓSMA778
Imperium Romanum i cywilizacja grecko-rzymska778
Rozdział 1. Cesarstwo Rzymskie782
1.1. August i budowa pryncypatu (30/27 przed Chr.–14 po Chr.)784
1.1.1. Tworzenie politycznego systemu pryncypatu784
1.1.2. Zarząd imperium: „część” ludu i „część” princepsa787
1.1.3. August i społeczeństwo rzymskie790
1.1.4. Polityka religijna Augusta792
1.1.5. August i prowincje795
1.1.6. Stworzenie armii cesarskiej. Podboje Augusta i ich zatrzymanie795
1.2. Pryncypat i integracja imperium (14–235 po Chr.)799
1.2.1. Pryncypat: historia polityczna799
Dynastia julijsko-klaudyjska (14–68)800
Między zasadą dynastyczną a wyborem najlepszego: pryncypat od śmierci Nerona do śmierci Commodusa (68–193)805
Dynastia seweriańska (193–235)812
1.2.2. System polityczny pryncypatu815
Princeps i senat815
Stanowiska państwowe819
Zarząd imperium: prowincje, Italia i Rzym823
Finanse państwowe825
Wojsko i granice imperium826
1.2.3. Społeczeństwo imperium za pryncypatu830
Urbanizacja830
Romanizacja834
Integracja społeczeństwa imperialnego836
Struktura społeczeństwa imperium w epoce pryncypatu838
1.2.4. Ekonomia842
1.2.5. Żydzi pod panowaniem rzymskim i wczesne chrześcijaństwo845
Od królestwa Heroda do prowincji Palestyny (37 przed Chr.–135 po Chr.)845
Diaspora i imperium850
Judaizm pod panowaniem rzymskim852
Jezus i powstanie chrześcijaństwa855
Rozwój chrześcijaństwa do początku III wieku859
Chrześcijanie i imperium865
1.3. Późna starożytność866
1.3.1. Kryzys imperium (235–284)867
Od kryzysu władzy do kryzysu militarnego (235–268)867
Cesarze wojskowi (268–284/285)872
Skutki kryzysu: system monetarny, miasta, chrześcijanie875
1.3.2. Nowe imperium i jego podział (284–395)878
Od tetrarchii do jedynowładztwa Konstantyna (284/285–337)878
Od śmierci Konstantyna do podziału imperium (337–395)883
Ewolucja armii rzymskiej od tetrarchii do podziału cesarstwa886
Instytucje nowego imperium891
Nowe imperium a społeczeństwo rzymskie895
Wielkie prześladowanie i chrystianizacja imperium898
1.3.3. Podzielone imperium i upadek Zachodu (395–527)902
Imperium do wygaśnięcia dynastii walentyniańsko-teodozjańskiej (395–450/455)903
Rozkład imperium zachodniego i drugi kryzys barbarzyński na Wschodzie (450/455–476)908
Kościół po nawróceniu Konstantyna915
Tworzenie ortodoksji: kontrowersja ariańska (312–381)920
Tworzenie ortodoksji: pierwsze fazy kontrowersji chrystologicznej (381–476)924
Polityka i religia: imperium od restauracji Zenona do Iustinusa (476–527)928
Państwa barbarzyńskie na Zachodzie do początku rekonkwisty932
1.3.4. Iustinianus i początek końca antycznego świata935
Polityka zewnętrzna i armia: próba rekonkwisty Zachodu (527–565)936
Sprawy wewnętrzne940
Polityka religijna Iustiniana942
Zaraza Iustiniana, jej zasięg i znaczenie dziejowe947
1.4. Kultura świata rzymskiego949
1.4.1. Kultura rzymska do czasów Augusta949
Kultura materialna950
Kultura duchowa954
1.4.2. Kultura grecko-rzymska za cesarstwa959
Periodyzacja i ogólna charakterystyka zjawisk kulturowych959
Kultura materialna967
Przemiany religijne974
Literatura978
Filozofia983
Historiografi a i antykwarystyka990
Dyscypliny szczegółowe995
Prawoznawstwo997
2.1. Państwo Parthów w czasach cesarstwa rzymskiego999
Rozdział 2. Iran i kraje ościenne999
2.2. Imperium Sasanidów1003
2.2.1. Powstanie imperium i narodziny idei Iranu (208/226–273)1003
2.2.2. Klasyczny okres imperium Sasanidów (273–379)1007
2.2.3. Kryzys i odnowa. Imperium Sasanidów od śmierci Szapura II do śmierci Chosroesa I (379–579)1012
2.2.4. Społeczeństwo i kultura imperium Sasanidów1016
2.3. Armenia i inne państwa kaukaskie1022
Rozdział 3. Barbaricum1027
3.1. Barbaricum i cesarstwo: symbioza, konfrontacja, wędrówki ludów1027
3.2. Etnogeneza Słowian1032
Tabele1036
Bibliografia1041
Indeks nazwisk1049
Indeks nazw geograficznych1073
Spis map1098
Spis tabel1100

Przyswajanewjegoramachuznanezaklasycznedziełasumeryjskiestały

siępodstawąrozwojuliteraturyakkadyjskiej.

Pierwszaepokaimperialnabyłateżokresem,wktórymukształtowały

siędominująceodtądelementytożsamościmieszkańcówKrajuicywiliza-

narodzinypojęcia

cji,którejbyłkolebką.JednymbyłopojęcieKrajujakoSumeruiAkkadu

SumeruiAkkadu

(akk.matŠumerim–ziemiaSumeruimatAkkadim–ziemiaAkkadu;sum.

odpowiednioKi-engi–ziemiarodzima[początkowoekwiwalentkalam–

Kraju]iKi-uri–ziemiaUri/Wari[toponimpierwotnieoznaczającybasen

Dijali]).PierwszejegopoświadczenieznajdujemywsumeryjskimHymnie

doEnlilawzbiorzeutworówopiewającychgłównesanktuariaKrajuiich

bóstwa,przypisywanymEnheduannie,córceSargona,mianowanejprzez

ojcakapłanką(entum)NannywUr(couczyniłotęgodnośćnajbardziejpre-

stiżowymstanowiskiemkobiecymwMezopotamii):„potwojejprawicy

ilewicyleżąKi-engiiKi-uri”.Rozróżnienietomiałocharakterkomplemen-

tarny,podkreślało,żeprzybytekEnlilaspajałharmonijniewcałośćprawą

ilewąstronyKraju(posumeryjskustronaprawaoznaczałapołudnie,lewa

–północ),zNippurjakoosią.Potwierdzeniemdomysłu,żejegotwórcą

byłojciecEnheduanny,któryjakopierwszyzapamięciludzkiejtrwale

zjednoczyłKraj,jestjegopolitykareligijna.Sargonijegopotomkowie

sprawowaliwładzęznadaniaEnlila,regularnieskładającmusprawozda-

niazeswychsukcesówiobsypującdarami;Naramsinrozpocząłniezmier-

nieokazałąrozbudowęEkur,którąSzarkaliszarrikontynuowałmimopo-

stępującegorozpaduimperium.PojęcieKrajujakodoskonałejjedności

południaipółnocyusankcjonowałUrnammu,przybierającw4rokupa-

nowaniatytułKrólaSumeruiAkkadu(sum.lugalki-engiki-uri).„Ziemia

SumeruiAkkadu”pozostałaoﬁcjalnym,podniosłymokreśleniemDolnej

Mezopotamiidokońcaistnieniajejcywilizacji,choćwmowiepotocznej

zwyciężyłaskróconaforma„Akkad”,oczywiściewznaczeniukrainy,jej

mieszkańcówijęzyka,niemiasta.

Niemniejważnymduchowymtworemepokiimperialnejbyłalegenda

dwóchnajwiększychprzedstawicieledynastiiakkadyjskiej,SargonaiNa-

legendaSargona

ramsina.Ichdokonaniazdobyływcywilizacjimezopotamskiejrangępo-

iNaramsina

dobnątej,jakąwEuropieśredniowiecznejzyskałyprzewagiAleksandra

MacedońskiegoiKarolaWielkiego:stałysięwielkimimitamihistoryczny-

mi,przekazywanymiielaborowanymiprzezdziesiątkipokoleńpisarzy,

punktemodniesieniadlanastępnychwładców,niewyczerpanąkopalnią

wzorówdonaśladowaniaiunikania.Legendamakilkastałychcech:zna

tylkoSargonaitraktowanegojakojegosynaNaramsina;pierwszyjest

przedstawianynieodmienniewnajlepszymświetlejakoten,któregoży-

ciebyłoniekończącymsiępasmemsukcesów,drugijestpostaciąambi-

walentną,czasemtragiczną–wielkizdobywcaibohater,któregogrzechy

spowodowałyupadekAkkadu.Mitologizacjapanowaniaobukrólówdo-

konałasięniezwykleszybko–świadectwemjejjestjużPrzekleństwona

Akkad,powstałezaIIIdynastiizUr–idotarławszędzietam,gdziedotarło

103

Brak wyników

Historia powszechna. Starożytność

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra