Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nazwanaAsyrią,odmiastaAssur,którezjednoczyłojąiuczyniłocentrum
pierwszegoimperiumświatowego.
Wypadajeszczewspomniećokrainiebędącejnajbliższymsąsiadem
Mezopotamiiistaleobecnym,naderważnymczynnikiemwjejdziejach:
Suzjana(Chuzistan)
nizinnymChuzistanie,południowo-zachodnimregioniePersjimiędzyZa-
grosem,ZatokąPerską,Tygrysemi(dzisiaj)Szattal-Arab.Geologicznie
iśrodowiskowojestonprzedłużeniemDolnejMezopotamii:aluwialną
równinązbudowanązosadówniesionychprzezChoaspes(Kerke),Eulaios
(Karun/Ulai)iichdopływy.WstarożytnościbyłonnizinnączęściąElamu
–regionuetnicznego,politycznegoicywilizacyjnego,obejmującegopoza
nimwyżynędzisiejszegoFarsu–wyodrębnianąjakoSuzjana,odSuzy,
miasta,któreprzeztysiącleciabyłogłównymośrodkiemElamu.
4.2.KulturaSamarraipoczątkiirygacji
WVIItysiącleciunapogórzuTauruiwpółnocnympasieMezopotamiipo-
wstałypierwszekulturywpełniceramiczne:kulturaHassunamiędzyTy-
kulturaHassuna
grysemaChaburemikulturaHalafmiędzyChaburemaEufratem.Pierw-
szaznich,któradostarczyłanajwcześniejszychśladówwytopumiedzi
wŻyznymPółksiężycu(JarimTepeI),zanikłapodkoniectysiąclecia,wpół-
nocnej,podgórskiejstrefiezastąpionaprzezkulturęHalaf,którejpiękna
kulturaHalaf
ceramikarozchodziłasięszerokowzdłużpodnóżyTauruiZagrosu,na
pocz.VItysiącleciadocierającdoMorzaŚródziemnegonazachodzie,do-
linyAraksunapółnocyiLuristanunawschodzie.LudkulturyHalafprzybył
spozaŻyznegoPółksiężyca,cowidaćpojednoizbowychdomachnapla-
nieokrągłym,ościanachlepionychzgliny,odmiennychodpowszechnych
wcałymregionieodwiekówkilkuizbowychdomównaplanieprostokąta,
ościanachzsuszonejcegły.PołudniowyobszarkulturyHassuna,stepna
skrajustrefyopadówumożliwiającejrolnictwo,zajęłakulturaSamarra,
pierwszaznanakulturarówninnejMezopotamii.
ŚcisłezwiązkimiędzykulturąSamarraazachodnimwariantemneolitu
preceramicznegowjegoostatniejfaziesugerują,żelud,któryjąstwo-
kulturaSamarra
rzył,przybyłdośrodkowejMezopotamiizpogórzanadgórnymEufratem
lubzpółnocnejSyrii.Innymisłowy,mielibyśmydoczynieniaztąsamą
ludnością,którejpoprzedniepokoleniastworzyłypierwsząkulturęznają-
cąuprawęroli.KulturaSamarrarozwijałasięwyjątkowoprężnie.Szcze-
gólnieokazałebyływielkiedomyokilkunastunawetpomieszczeniach,
przypuszczalniepiętrowe.Najważniejsząnowościąbyłowykorzystanie
wódrzekdonawadnianiapól.Wwypadkugłównychstanowisktejkul-
turynadEufratem(Baghuz)iTygrysem(Samarra,Tellas-Sawwan)świad-
czyotymichpołożeniewstrefie,wktórejnawetpodczasoptimumkli-
matycznegozwykłerolnictwobyłoniedopomyślenia.Natomiastszanse
57