Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
łotowynikiemróżnicwjudykaturze,istniejącychnawetwramachjed-
nejdzielnicy.Ponadtorealnawartośćkaristotniesięzmieniała.Przede
wszystkimulegałyonedeprecjacjiwskutekzmianywartościpieniądza,
mimopozostawaniawnazwachniezmiennychwartościnominalnych.
Stanowiłotopowszechnątendencjęwdawnymprawiepolskim.Wdru-
giejpołowieXIIIw.karypieniężnewynosiłyjużzwykle1/3nominalnej
wysokościiulegałydalszemuzmniejszeniu.Wartośćrealnakarpienięż-
nychwynosiławpołowieXIVw.naogół1/5ichnominalnejwartości
ustalonejwokresiewczesnopiastowskim.
Zmniejszenieefektywnejwartościkarbyłoszczególniezauważalne
wprzypadkukarmniejszych.Wyraźnemuobniżeniuuległykary„sze-
ściu”grzywieni„trzystu”kruszcówsoli.Karytepodlegałyrównieżre-
luicji(zamianie).Niekiedykarę„trzystu”uiszczanorównieżwnaturze,
jakchoćbywdrobiu.Zczasemkarypieniężneuległyobniżeniudo1/10,
anawetdo1/24ichnominalnejwartości.Wpływnazmniejszaniesię
wartościkarponiżejobowiązującejtaryfymiałytakżepartykularnie
udzielaneprzywilejeindywidualne,szczególnierozpowszechnionena
Mazowszu.
Zasadniczywpływnazmianęcharakteru,przedewszystkimwartości
karpieniężnych,miałotakżeobowiązywaniesystemukompozycyjnego,
którystwarzałmożnośćalternatywnegostosowaniakarpieniężnychika-
ryśmierciczyokaleczenia.Wtensposóbkarypieniężnewsystemiekom-
pozycyjnymnabierałycharakterukarzastępczych.
Trzecimrodzajemkary,obokkarnażyciuicieleorazkarprywat-
nych,byłakarawygnania.Byłaonatraktowanajakoaktniełaskiwobec
sprawcówprzestępstw,którzypopełniającróżneczynynarazilisięwład-
karawygnania
cy,awpóźniejszejfazierozwojuprawaorganomiinstytucjomrepre-
zentującymwładzępaństwową.Karatabyłajednązkar,któredotykały
czciskazanego.Wygnaniestanowiłojednąznajwcześniejszychkar,zna-
jużwXIw.,iwystępującąpoczątkowojakozłagodzeniekaryśmier-
ci.Stosowanowobecmożnowładców.Samowolnypowrótzwygnania
mógłspowodowaćzastosowaniekaryśmierci.Wpraktycepóźniejszych
sądówziemskichkaratabyłarzadkostosowana.Mogłaonapolegaćna
wygnaniuzterenucałegopaństwa,dzielnicylubpewnejmiejscowości.
Zewzględunaczaspobytupozakrajemwygnaniemogłobyćokresowe
lubdożywotnie.
Wdawnymprawiepolskimdlazapobieżeniagrożącemuprzestęp-
stwu(wraziegróźbzabójstwa,zajazduzbrojnego)stosowanoinstytucję
zakładu.Ustanawiałgomonarchalubwjegozastępstwiestarostaczy
instytucjazakładu
specjalnieprzezniegoupoważnionyurzędnikdlakażdejsytuacji,wktó-
rejistniałobyzagrożeniedokonaniaprzestępstwa.Zakładstanowiłozna-
czonąsumępieniędzy,którąmiałzapłacićwinnywraziedokonaniaczy-
nuzagrożonegozakładem,niezależnieododpowiedzialnościzasamo
przestępstwo.
51