Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sejmówwalnychdlarozstrzygnięciasprawistotnychdlapaństwa.Zchwi-
wprowadzeniasejmówwalnych,czyliinstytucjizwoływanejstaleicy-
klicznie(od1493),działalnośćprawodawczasejmuzyskaławyraźniena
znaczeniu.Stałsięonbowiemorganem,którynabieżąco,wespółzkró-
lem,zacząłuczestniczyćwtworzeniuprawa.
Istotnarolasejmuwprocesiestanowieniaprawazostałapotwierdzo-
naw1505r.wkonstytucjiNihilNovi.Przyjętowniejjakozasadęprawno-
konstytucjaNihilNovi
ustrojową,żesejm,któregoczęściąbyłkról,zostałuznanyzanajwyższy
(1505)
organpaństwauprawnionydostanowieniaprawa.
Zakresprawastanowionegoprzezsejmbyłszeroki.Obejmował
wszelkiesprawy,którychregulacjęsejmuznałzastosowną.Głównymza-
daniemsejmubyłostanowienieprzepisówocharakterzeustrojowym,
zakresprawa
podatkowymorazdotyczącymwojskowości.Wzdecydowanejwiększo-
stanowionego
ściprawotworzoneprzezsejmmiałocharakteradministracyjny.Sejm
przezsejm
zajmowałsiętakżewydawaniemprzepisówdotyczącychstosunkówpry-
watnoprawnych.Dokonywanotegowceluuzupełnienialubzmianyogól-
nejnormyprawaprywatnegobądźteżjejujednolicenia.Powstałowten
sposóbosobneprawopaństwoweRzeczypospolitej,którebyłotworzo-
neprzezsejmdokońcaistnieniapaństwapolsko-litewskiegow1795r.
SejmypowoływanewXVw.,wpoczątkowymokresieswojegoistnie-
nia,podejmującdziałalnośćprawodawcządokonywałytegowformie
statutówikonkluzji.Pierwszeztychaktówbyływydawaneprzezsejmy
działalność
wróżnymczasie.Swoimzakresemobejmowałyprzedewszystkimprawa
prawodawczasejmu
stanowe,określającepozycjęstanów.Naszczególnąuwagęwśródstatu-
tówprzyjętychprzezsejmzasługujezatwierdzonyprzezkrólaStatut
warcki(1423),wktórymrozwinięteizmienionezostałyniektóreposta-
statuty
nowieniaStatutówKazimierzaWielkiego.Zkoleikonkluzjesejmowesta-
ikonkluzjesejmowe
nowiłyuchwałysejmówwalnychoróżnejtreści,którebyłypowziętena
sejmach(najstarszezachowanepochodząz1444).
Działalnośćprawotwórczasejmuwokresiejegopóźniejszegofunk-
cjonowania,począwszyodXVIw.,sprowadzałasiędowydawaniaaktów
prawnychzarównoprawapaństwowego,jakteżsądowego.Oznaczałoto
stanowienieprawawpostacikilkurodzajówinstrumentówprawnych.
Przedewszystkimbyłytokonstytucjesejmoweorazaktyzczasówbez-
królewia.
Konstytucje,czyliustawyiuchwałysejmowe,byływydawanewimie-
niukróla.DokońcaXVIw.konstytucjesejmoweogłaszanowkilkuosob-
nychaktach.Późniejprzyjęłasiępraktykaujmowaniawszystkichuchwał
konstytucje
każdegosejmuwpewnąlogicznącałość.Od1543r.konstytucjeredago-
sejmowe
wanowjęzykupolskimipowydrukowaniurozsyłanodoposzczegól-
nychziem,costanowiłojednązformpublikacji(nastałezaczętotoczy-
nićod1576).Dlaważnościkonstytucjidokonywanoichoblatowania
wsądach,czyliwpisywaniaichtekstudoksiągrelacji,anastępniepubli-
kowano.
59