Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konstytucjesejmowestanowiłynajobszerniejszączęśćzasobunor-
matywnegodotyczącegoorganizacjipaństwaipozycjiposzczególnych
organówRzeczypospolitej.Rozróżnianokonstytucjewieczysteorazkon-
stytucjeczasowe.
Okresobowiązywaniakonstytucjiwieczystychniebyłograniczony
konstytucje
wczasie.Wydawanebyłyjakoakty,którezewzględunaswojąwagę
wieczyste
miałybyćprawempowszechnym,ważnymnazawsze.
Wokresiepóźniejszymwśródkonstytucjiwieczystychpojawiłysię
normy,któreposiadałyznaczeniezasadniczeiniezmienne.Takicharak-
termiałyuchwalonenaelekcjiw1573r.,azatwierdzonenasejmiekoro-
nacyjnymStefanaBatoregow1576r.,Artykułyhenrykowskie.Byłytoakty
prawazasadnicze
ocharakterzefundamentalnychprawkonstytucyjnych,obejmującepod-
iniezmienne
stawowenormyustrojoweorazniektóreprawaszlacheckie.Formalnie
aktystanowiąceoprzyjęciuArtykułówhenrykowskichnależałytakżedo
konstytucjisejmowych,otyleodmiennych,żeprzyjętychnasejmieelek-
cyjnym,awięcwokresienadzwyczajnegofunkcjonowaniasejmu,wje-
dynejszczególnejsytuacji,mianowiciebrakukróla.Stałysięnormąnie-
Artyku∏y
zwykledoniosłązewzględunafaktichzaprzysiężeniaprzezkolejnych
henrykowskie
monarchów.PrzyjmowanieArtykułówhenrykowskichprzezelektastałosię
więcregułąprawnoustrojową,bezktóregotofaktuwybórnowegowład-
cymógłnabraćcharakteruułomnego.
Szczególneznaczenieposiadałaktz3maja1791r.Konstytucjaprzy-
Konstytucja3maja
jętaprzezSejmWielki,działającywlatach1788–1792wdobiereform,
jakoustawa
miałacharakterustawyrządowej,czylizasadniczej.Odróżnianowten
zasadnicza
sposóboddotychczasprzyjmowanychkonstytucji,któretraktowaneby-
łyjakouchwałysejmowe.
Zasadniczączęśćustawodawstwasejmowegostanowiłykonstytucje
konstytucje
czasowe.Przewidzianebyłydlapotrzebbieżącejregulacji,wtymocha-
sejmoweczasowe
rakterzeadministracyjnym.Obowiązywaćmiałyprzezpewną,zgóry
określonąliczbęlat,wyznaczonąpotrzebamiustawodawczymi.
Drugizasadniczyrodzajnormtworzonychprzezsejmobokkonstytu-
cjisejmowychstanowiłyaktyzczasówbezkrólewia.Wydawanebyłypo
śmiercikróla,aprzedwyboremnowegowładcy,wktórymtookresiepań-
aktyzczasów
stwofunkcjonowałowformietzw.konfederacjigeneralnej.Zawiązywana
bezkrólewia
byłaonawcelustworzeniaorganówpaństwa,funkcjonującychwswo-
istymstaniewyjątkowym,jakinastępowałpośmiercikróla.Aktytetwo-
rzonotakżewczasieobradsejmówkonwokacyjnegoorazelekcyjnego,
powołanychdlaorganizacjiokresubezkrólewiaorazdokonaniaelekcji.
Aktyprawnezokresubezkrólewiatraktowanonarównizkonstytucjami
sejmowymi,mimoichściśleoznaczonejtreściiczasowegocharakteru.
Szczególnycharakterpośródaktówprawnychprzyjmowanychprzez
sejmwokresiebezkrólewiaposiadałytzw.pactaconventa.Zjednejstro-
nymiałyonecharakterumowypublicznoprawnejzwybranymkrólem.
pactaconventa
Zawierałybowiemindywidualnezobowiązaniaelekta,dotyczącem.in.
60