Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
HISTORIASPORTUNATLEROZWOJUKULTURYFIZYCZNEJ
Zpozorujesttowywódlogiczny,ale,niestety,opierasiętylkonapółprawdach.Przede
wszystkimMcCombodrywasportodjegokorzeni,zabawigierruchowychróżnychkultur.
Jesttozabiegtyleniedopuszczalny,ilenagminniestosowanyprzezhistorykówzachodnich,
którzywidząwtymdokonaniaswejcywilizacji.Tymsamympodnosząznaczeniegier
iformwspółzawodnictwanatakipoziom,którymiałbyświadczyćowyższościichkultur,
apośredniostaćsięrodzajemwzgardywobectych,którzynapodobnypoziomsięnie
wznieśli,pozostającprzyswychtradycyjnychformachkulturycielesnejisprawnościowej.
SądMcCombaiwielupodobnychmudotyczykrajówskolonizowanychprzezwielkie
współczesnecywilizacje,podczasgdywświeciezachowałysięsporeterytorianadalrzą-
dzącesięprawamiwłasnejkultury,nawetjeśliwznacznymstopniuulegającejszerszym
tendencjom.Zasięgglobalny,jakpiszesamMcComb,niejestteżjedynymkryterium
procesuhistorycznego.Wreszcie,amerykańskihistoryk,azanimwszyscyjegorodacy
uważającytaksamoiwyrażającytobardziejlubmniejbezpośredniowtrudnejdoobjęcia
liczbieprachistorycznych,powinnipamiętaćodrugimkierunkuprocesuhistorycznego.
Pojawiasięwnimbowiemproblematykanajdawniejszychformkulturycielesnej,gier
ruchowychiwspółzawodnictwafizycznego,którepowiekachzyskająnazwęsportu,wy-
chowaniafizycznegoczyogólniejszejichkoncepcjizawartejwpojęciukulturyfizycznej.Ten
drugi,odwrotny,kierunekopisałprawieprzedwiekiempolskiuczony,EugeniuszPiasecki,
któryniebyłhistorykiem,aledysponowałniebywałąintuicjąhistoryczną,którawyrażona
wjegopionierskichDziejachkulturyfizycznej(1916),zaskakujedodziś.
Komentującajegopodejściepolskabadaczkagenezyformruchowych,Małgorzata
Bronikowska,słuszniedostrzegłauPiaseckiegopoglądy,
zktórychnajważniejszymówił,żewędrówkizabawnieodbywałysięwtakprostolinijny
sposób,jaksiętoimczęstoprzypisuje.Piaseckitwierdził,żezjawiskupowstawaniazabaw
igierruchowychtowarzyszyłynieodłącznieprocesydyfuzjiiprzenikaniasiępojedynczych
zabawigierpoprzezkontynenty,granicekulturowe,zbiorowościludzkie
2
.
Alejakibyłkierunektejdyfuzji?UPiaseckiegoznajdujemytezęcałkowicieprzeciw-
stawnądokierunkuhistoriografiizachodniej:
Wbrewmniemaniupowierzchownychznawcówprzedmiotu,którymzdawałosię,żegry,
wrazzcałymdorobkiemcywilizacyjnym,wędrująwEuropiezZachodunaWschód,trzeba
stwierdzić,żewtejdziedziniezjawiskatakienależądowyjątkowych(przykład:grysporto-
weangielskiewostatnichdziesiątkachlat).Natomiastzwykłyprocesjestzgołaodmienny.
Zabawyigry,jakozabytkipostarodawnychigrzyskachiobrzędach,wswychpierwotnych
postaciachbyływspólnedużymzrzeszeniomludów,naprzykładgrupieindoeuropejskiej,
poczemukażdegoznarodówróżniczkowałysięwpewiensposóbcharakterystyczny.Postęp
cywilizacjimiałnaniewpływpotężny,łagodząciuszlachetniającwnichto,cobyłobrutalne
lubrubaszne–nierazjednakteżniszczącbezpowrotniepięknestarerozrywkinakorzyść
banalnychuciechnowoczesnychmiastwiększych.Wnastępstwie,postaciepierwotniejsze
spotykamynaWschodzie,późniejszenaZachodzie
3
.
2M.Bronikowska,Odsobótkidopiłkinożnejpolskiej.Polskietradycyjnezabawyigrywkoncepcjiwychowa-
niafizycznegoEugeniuszaPiaseckiego,Poznań2008,s.76.
3E.Piasecki,Zabawyigryruchowedzieciimłodzieży–zeźródełdziejowychiludoznawczych,przeważnie
rodzimych,itradycjiustnej,Kijów1916,s.VII–IX.
