Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
64
IGRZYSKAIKULTURACIELESNASTAROŻYTNEJEUROPY
archetypicznymodelmłodościzwizualizowanyprzezspołeczeństwoarystokratyczne
okresuarchaicznego”
20
.
OjcemAchillesabyłPeleus,któryzkoleistałsięwzoremwychowawcy,gdyżstworzył
modelwychowaniaarystokratycznego,doktóregoGrecyodwoływalisięnakażdymkroku.
ToPeleusoddałAchillesanawychowaniecentaurowiChejronowi,którybyłzarazemmę-
drcem,lekarzem,muzykiemisportowymtrenerem.DziękitakiemuwychowaniuAchilles
mógłzbliżyćsiędoideałuefeba:stałsięuosobieniemharmonijnychcechfizycznych
iduchowych.Jakoodważnyidoskonaływswymkunszciewojownik,równocześnienabył
ogładywzakresiemuzyki,śpiewu,byłotwartynawiedzęootaczającymgoświecie.Iwłaś-
nietakiharmonijnyrozwójmłodzieńca,wktórymłączonoćwiczeniaciałazrozwojem
wolicjonalnym,intelektualnymiwrażliwościąestetyczną,zwłaszczanamuzykęipoezję,stał
siękanonemgreckiegowychowania.Poczucierytmuogrywałowtymprocesieszczególną
rolę.Stądniezwykłarolagymnopediów(gymnopaidiai),szkółpięknegoruchu,októrych
obszerniejpiszemydalej.
ZkoleiwSparcieodbywałysięfestiwalełączącezawodyatletycznezprocesjami
religijnymi,popisamichóralnymiitańcem.PodczasspartańskiegoświętaHyakinthia,
procesjirydwanów,dziewczątichłopcównakoniachtowarzyszyłśpiewchóralny.Święto
totrwało3dni.Natomiast5-dnioweświętogymnopediówupamiętniałobohaterów,którzy
straciliżyciewwalceoTyreęwpoł.VIw.p.n.e.orazpodTermopilamiwwalceznajazdem
perskimw480r.p.n.e.„Wtrakcieuroczystości,naktórezapraszanorównieżcudzoziem-
ców,młodzieżrywalizowaławzawodachgimnicznychimuzycznych.Agonmuzyczny
obejmowałprzedewszystkimpopisychoreiczne:początkowowystępowałychórynagich
chłopców,mężczyznorazstarców,późniejwyłącznieefebów.[...]Wykonywanetańce
ocenianoinagradzanojakwagoniesportowym”
21
.
PopisymuzycznetowarzyszyłyobchodomświętaboginiłowówArtemidyizwiąza-
nymztymświętemkonkursommyśliwskimdlachłopcówwwieku10–12lat.Muzykabyła,
zresztą,iwinnychformachobecnanaigrzyskachgreckich,wtymolimpijskich.Donajbar-
dziejznanychnależałykonkursytrębaczy.Muzykęznajdujemyteżwcodziennychćwicze-
niachwpalestrze,oczymświadczązabytkimalarstwawazowego,gdziećwiczącymzawsze
towarzyszyłflecistalubmuzykgrającynakitarze.Napocz.VIIw.p.n.e.,gdyGrecyzaczęli
stosowaćswójnowyalfabet,dosystemuwychowaniaweszłanaukapisaniaiczytania.
Zewzględunadużezróżnicowaniepaństewekgreckich,stosowanewnichsyste-
mywychowawczeniebyłyjednolite.WSparcie,BeocjiiwmiastachKretydominowały
systemyzwiązanezestrukturąmilitarnątychpaństewek.Tuteżtradycyjniedominowało
wychowaniewojskowepołączonezmuzycznym,opartymnatradycjichóralnej.Inaczej
byłowmiastachnawyspachMorzaEgejskiego,jakLesbos,czywJonii,gdzierozdziel-
niekładziononacisknaćwiczeniafizyczneiwychowaniemuzyczne.NatomiastAteny
wytworzyłysystemwychowaniaobywatelskiego,nietylkomilitarnego,którycechowałsię
wyjątkowąrównowagąmiędzykształtowaniemciała,woliiumysłu.Momenttenznajdował
odbiciewznanychreformachSolona,ateńskiegopolitykai...poety.
20N.Yalouris,TheRoleofAthleticsintheEducationoftheYoung,w:TheOlympicGamesinAncientGreece,
Athens1978,s.43.
21B.J.Kunicki,Leksykonantycznegosportu,t.:F–H,Gorzów1996,s.27.
