Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wynaturzone,pełnewewnętrznychsprzecznościiirracjonalnychza-
chowań.Tworząswojeceleimarzeniaapotemjeniszczązpsycho-
patologicznąsatysfakcją.Sąrodzajamidewiantów,conasuwapodej-
rzenieoprekursorskośćautora„Historiimaniaków”.Prekursorskość
wstosunkudoprozyzlatdwudziestychStanisławaIgnacegoWitkie-
wicza,notabeneprzyjacielaJaworskiegoiautoraprojektuokładki
jegodebiutanckiejksiążki.Alenietylko.Nasuwająsięskojarzenia
ztwórczościąWitoldaGombrowicza,zjego„Ferdydurke”i„Opęta-
nymi”,zjegotomemopowiadań„Bakakaj”.Wielepodobieństwmię-
dzywynaturzonymipsychiczniepostaciamimożnadostrzecwprozie
obuautorów,adzieliłichprzecieżokresponaddwudziestulat.
DeformacjabohaterówJaworskiegonastępujewświeciepozornie
realnymirzeczywistym.Aleszybkoulegaonzniekształceniu,wy-
ostrzeniu,jakiemuśrodzajowiwykrzywiającego,somnambulicznego
postrzegania.Autorowiudałosięwywołaćwodbiorcywrażenieśle-
dzeniawydarzeńzpunktuwidzeniabohaterów–zpunktuwidzenia
ichchorej,złowrogiejwyobraźni,poprzezpryzmatrozgorączkowa-
negoumysłu.DlategosłusznienazwanoJaworskiego„ekspresjoni-
stą”–pierwszymprzedstawicielemtegonurtuwpolskiejprozie.Dla-
tegorównież–posługującsiędefinicjąL.B.Jenningsa,iż„groteska
todemonicznośćprzemienionawtrywialność”–niektórzybadacze
uważająJaworskiegozapierwszegoprzedstawicielagroteskiwnaszej
literaturze.Oczywiściedająsiędostrzecwjegoutworachrozmaite
wpływy;itoświatowychwielkości.„Historiemaniaków”zawdzię-
czająniemałoupiornymopowiadaniom„groteskowo-arabeskowym”
EdgaraAllanaPoe’go,jakrównież„Horli”czy„Obłąkanemu”Guy
deMaupassanta,niesamowitymnowelomfrancuskiegoprozaika,któ-
rewyszłyspodjegopióranakrótkoprzedpopadnięciemwobłędau-
tora„Baryłeczki”i„Pięknegopana”.Takżenapolskimgrunciemiał
Jaworskipoprzedników,żewskażęnaniektóreopowiadaniaAntonie-
goLangego,WacławaGrubińskiegoczyJanaLemańskiego.Analogie
nasuwająsięzdramatamiLeopoldaStaffa,zwłaszczaze„Skarbem”
i„Godiwą”.Niesposóbtakżeniewspomniećoawangardowej„Pa-
łubie”Irzykowskiego.Aletorzeczjasnaniewyjaśniawszystkiego,
zbytspecyficznyisubiektywnyjestwykreowanyprzezJaworskiego
10
