Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZiAŁiii:
ENKULTURACJAWDZiECiŃSTWiE,MŁODOŚCiiNASTAROŚĆ
73
DyscyplinowanieciałaMichaelaFoucaulta
Odyscyplinowaniuciała,któreprowadzidouwewnętrznieniasprawo-
wanejnadnimkontroli,pisałMichaelFoucault.AutorNadzorowaćikarać
(1998)wskazywałnadrobiazgowe,częstoniewidoczne,technikisprawo-
waniawładzynadczłowiekiempoprzezkontrolowaniejegociała.Owo
dyscyplinowanieprowadzićmiałodokształtowaniaciałpodporządkowa-
nych–wzmagałosiłyciała(wekonomicznymsensieużyteczności)zara-
zemjeosłabiając(wpolitycznymsensieposłuszeństwa)(Foucault,1998,
s.133–134).ZdaniemFoucaultaciałofunkcjonujewprzestrzenimuprzy-
pisanej,izolowaneodprzestrzenizakazanych.Znaswojeterytorium,zna
swojąrangęspołeczną.Wykonujeprzypisanemuobowiązkiwedługściśle
określonychzasad.Jestjednymzwieluciał,jestczęściąwiększejcałości–
„częściąskładowązłożonejmaszyny”.Ciałopodlegaciągłemunadzorowi
ikontroli–„spojrzeniudyscyplinarnemu”.Jestobserwowaneirozliczane
wedługwyznaczonychnorm,poddawanesprawdzianomikarane.„Pod
dyscyplinarnąpenalizacjępodpadawszystko,costanowiprzekroczenie,
coodstępujeodreguły,cosięodniejoddala(...)”(ibidem,s.175).Sankcji
towarzyszygratyfikacja.Siładyscyplinytkwiwowymfakcie.Człowiekbo-
wiempragnienagródaunikakar.
PrzypomocyteoriiMichaelaFoucaultamożnaprzeprowadzićanalizę
procesupodtrzymywaniaitworzeniasięspołeczno-kulturowychstereoty-
pówpłci.Kobietyimężczyzndyscyplinujesiębowiemdozachowańzgod-
nychzobowiązującymmodelemkobiecościimęskości.istniejetujasno
określonypodziałnaprzestrzeńspołecznązarezerwowanądlakażdejzpłci.
Każdyznaswojeobowiązki.Każdyjestbacznieobserwowanyirozliczany
zaswojezachowanie.Poprzezciągłedyscyplinowanieciaładookreślonych
zachowań,szczególniegdyprocestenprzebiegawokresiedzieciństwa,
kształtujesięrównieżtożsamośćczłowieka.Normyzewnętrznestająsię
normamiwewnętrznymi.Zatemnietylkojesteśmyobserwowani,podda-
wanikontroliisprawdzianom,alerównieżsamizaczynamykontrolować
siebieiinnych,odwołującsiędoprzejętychprzeznaszasadpostępowania.
Wtensposóbwspólnietworzymy„społeczeństwonadzoru”.
PerformatywnośćpłciJudithButler
SkonstruowanąprzezMichaelaFoucaultateoriędyscyplinowaniaciała,
którakażewidziećcentrumkulturowejtożsamościpłciwuwewnętrznio-
nychprzezjednostkęzasadachprzejętychpodwpływemoddziaływania
