Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Horrorwliteraturzewspółczesnejifilmie
pewnegozespołudzieł(literackichbądźfilmowych)wyposażonychwkonkretną
ikonografię,rodzajnarracji,styloraztypfunkcji,któreokreślajątożsamość
semiotycznągatunku,pozwalajągoodróżnićodpozostałychgatunków,czynią
rozpoznawalnymwprocesiekomunikacjiiprojektująokreślonąpostawęod-
biorczą.
Wmyślprzywołanychdefinicjiliteraturoznawczychifilmoznawczych
gatunekjestkonglomeratemreguł,doktórychpojedynczytekstpowinienbyć
odniesiony;zbioremkonwencji,któreumożliwiająodbiorcyidentyfikacjęizro-
zumieniedzieła,asamemudzieługwarantująpewienstopieńkoherencji.
Wtymsensiegatunkistanowiąswoistągramatykęwypowiedzi,nakaz(dla
autora),któryokreślasposóbgatunkowegomówieniaispołecznieutrwalony
sposóbgatunkowegopostępowania.
Wówczas,gdygatunekjestnakazem–piszeMichałGłowiński–dominujewświado-
mości[...]epoki,jestjejkategoriąnaczelną.Wówczaszaś,gdyjestintersubiektywnie
utrwalonymsposobempostępowania,dajesięporównaćdozwyczaju,jestswegorodzaju
niepisanymkodeksem[...].15
Wodniesieniudodziełgatunkowychobiegupopularnego,którystanowi
strefęfunkcjonowaniafilmugrozyiodpowiadającegomutypupiśmiennictwa,
szczególniecenionesąkonformizm,podobieństwodouprzednichmodeli,
atakżesprawastyluiformy.Oryginalność,wyjątkowytematianalogicznośćdo
realnegożycianaogółniesąpostrzeganeprzezodbiorcówgatunkupopularnego
zajegowalor.Literackieifilmowegatunkipopularneprzywiązujądużąwagędo
sprawyformy,gdyżichistotąjestimitowaniecechkonwencjonalnychinnych
tekstów,którenależądodanegogatunku.Gatunkipopularnetobytynarracyjne,
którychfundamentstanowidobrzeopowiedzianahistoria,przyczymjejzwiązek
zjakąkolwiekrzeczywistościązewnętrznąniejestdlaodbiorcyistotny.
16Wzwiązku
zpowyższącechągatunkipopularneposiadająwyraźniezaznaczonypoczątek,
środekikoniec,przezcotworząukładzamkniętyfabularnie.Ujęcietakie
aprobujeliteraturoznawcaniemieckiGerhardR.Kaiser,którytwierdzi:
Gatunki[...]sąnormami,którestanowiąpodstawęnietylkoprodukcji,aletakże–jako
schematyuzyskanewdrodzedoświadczenia–podstawęrecepcji[...],niezależnieodtego
wjakimstopniupojedynczyodbiorcysobietouświadamiają.Stopniowarekonstrukcjadzieła
wprzeżyciu[...]sterowanajestprzezoczekiwania,którychistotnymelementemjest–
niekoniecznieświadome–uprzednierozumienie,kierującesiętakżewyznacznikamigatunko-
wymi,abezktórychwszelkiaktrecepcjibyłbynieskończeniemęczący.17
15M.Głowiński,Gatunekliterackiiproblemypoetykihistorycznej...,op.cit.,s.132.
16Natentematzob.:P
.Kowalski,Oswojonyświatliterackiejfikcji,[w:](Nie)bezpieczneświaty
masowejwyobraŹni,Opole1996.OHzasadzienieprawdopodobieństwa”jakowyróżnikuświata
przedstawionegowtekstachpopularnychpiszetakżeJ.Kolbuszewski,OdPigallepoKresy.Krajobrazy
literaturypopularnej,Wrocław1994.
17G.R.Kaiser,Odynamicegatunkówliterackich,przeł.M.Łukasiewicz,HPamiętnikLiteracki”
1989,t.LXXX,z.2,s.286.
