Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Horrorwliteraturzewspółczesnejifilmie
Gatunek–wnioskujeAlicjaHelman–[...]sprowadzasiędoreprodukcjiformuły,która
sprawdziłasięw[...]obiegu.[...]Gatunekpodlegaewolucji,leczjegoistotąjestwysokistopień
stabilnościi[...]powtarzalnośćzawierającaelementróżnicy,cozabezpieczaprzedmecha-
nicznymcharakterempowtórzenia,aleniedoprowadzadoutratytożsamościaninawetdo
zatarciajejostregokonturu[...]gatunekfunkcjonujejakorodzajetykietyzabezpieczającej
tożsamośćproduktu[...]umożliwiaiułatwiaczystopowierzchownerozpoznanie,poprzez
jakościmanifestowane.Onetodecydują,czynastawienienapewientypkontaktumożezacząć
sięrealizowaćiczykomunikacjabędzieprzebiegaćbezzakłóceń.29
Nadrzędnąwłaściwościągatunkówpopularnychjestpowtórzeniezróż-
nicą,ustawicznebalansowaniemiędzynowościąaschematycznością,między
homeostaząajejbrakiem.
Tezęoswoistejotwartościsystemówgatunkowychpopierawiększość
badaczyliteratury,filmuorazinnychmediów.Wedługtakiegozałożeniagatunki
składająsięztekstówiwyznacznikówformalnych,któresięstopniowogroma-
dzą,grupowanienatomiastjestprocesem,anie–statyczną,zamkniętąklasą.
Każdyzreprezentantów–odnotowujeRalphCohen–modyfikujegatunekpoprzez
dodawanie,negowanielubzmianęskładników,zwłaszczatychcharakterystycznychdla
reprezentantównajbliżejznimzwiązanych.Proces,dziękiktóremutworząsięgatunki,zawsze
wynikazludzkiejpotrzebywyróżnianiaiłączenia.30
Znawcyliteraturyifilmusłusznierozpatrujągatunkiwypowiedzeniowe
wperspektywiekomunikacjispołecznej.
31Popularneformygatunkoweuchodzą
zarodzajmediatorapomiędzyutworemajegoodbiorcą,wypierającymtakityp
uczestnictwawkulturzeliterackiejifilmowej,któregopodstawąbyłoobcowanie
zinnymidokonaniamitwórców,deklaracjamiprogramowymiiideologicznymi
epokiitp.ZnajomośćHjęzykagatunkowego”zastępujeorientacjęwkoniunktu-
rachobowiązującychnatereniesztukipopularnejirozumieniekodówtradycji.
Gatunekpomagaplanowaćwybórprzekazu,jestHsposobemporządkowania
związkumiędzydwomaelementamikomunikowaniamasowego,przekazem
iodbiorcą”.
32
Nasytuacjiodbiorczejwrefleksjinadgatunkiemskupiłsiębrytyjski
filmoznawcaStephenHeath.Wjegoujęciugatunektomechanizm,którego
celemjestdostarczanieczytelnikom/widzomprzyjemności.Gatunektostruktu-
ragwarantującaodbiorcomotrzymaniespodziewanegoproduktu,azatem
zaspokajakonkretnepotrzeby;konstrukttworzonywodpowiedzinapożądanie
29A.Helman,Kinogatunków...,op.cit.,s.9.
30R.Cohen,Historiaigatunek,przeł.M.Adamczyk-Garbowska,HPamiętnikLiteracki”1989,
t.LXXX,z.2,s.266.
31Zob.:R.Escarpit,Literaturaispołeczeństwo,przeł.J.Lalewicz,[w:]Współczesnateoriabadań
literackichzagranicą.Antologia,wybórioprac.H.Markiewicz,t.3,Kraków1977;J.Lalewicz,
Socjologiakomunikacjiliterackiej.Problemyrozpowszechnianiaiodbioruliteratury,Wrocław1985;
Problemysocjologiiliteratury,podred.J.Sławińskiego,Wrocław1971;Wkręgusocjologiiliteratury.
Antologiatekstówzagranicznych,oprac.A.Mencwel,t.1–2,Warszawa1977;S.żółkiewski,Kultura–
socjologia–semiotykaliteracka.Studia,Warszawa1979.
32T.Goban-Klas,Mediaikomunikowaniemasowe.Teorieianalizyprasy,radia,telewizji
iInternetu,Kraków2000,s.198.
