Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dziejeformacjihusarskiej
39
sząznichtofakt,żekopianiebyłabroniąwielorazowegoużytku,gdyżwpierw-
szymkontakciebojowymulegałazłamaniu(łamliwośćzwiększałowewnętrzne
wydrążenie).Drugazwadtokosztytejbroni–abiorącpoduwagę,żehusarz
musiałwtrakciebitwykilkakrotnieszarżowaćznowąkopią,tokosztyeksplo-
atacjiuzbrojeniawzrastały.Ztymżewprzypadkukopii,dodatkowewydatki
ponosiłrotmistrz,gdyżtowłaśniewjegogestiibyłozapewniaćhusarzomtą
broń79.Ważnymelementemkopiibyłproporzec,którynietylkobyłoznacze-
niemkonkretnejjednostkialemiałtakżeswojezastosowaniebojowe.Będzie
otymjeszczemowawdalszejczęścipracy.Husarzeswojekopiestosowaliprze-
ciwkoróżnorodnemuprzeciwnikowiwzależnościodpotrzebbitewnych.
Wtymmiejscuwartoteżwspomnieć,żeJ.Wimmermyliłsiętwierdząc,iżpocz-
towihusarscyjejnieużywali80,bobywałytakieprzypadki,żewbojutylkooni
dysponowalikopiami,podczasgdytowarzyszestawalizinnymorężem.Przy-
kłademjestchoćbybitwalwowskaz1675roku,którąbędęjeszczeszczegółowo
omawiał,atakżekampaniamołdawskaz1686roku.Wprzypadkutejostatniej
królewiczJakubSobieskipisałwswoimdiariuszu,żewtrakcieodwrotuwojsk
RzeczypospolitejzMołdawii,królnakazałpocztowymhusarskimuzbrojonym
wkopieiśćzaposuwającymsiętaborem.Natomiasttowarzyszehusarscymieli
wtymczasiepodążaćzaswoimipocztowymi,będącwyposażeniwmuszkiety81.
Tenprzykładmanaceluzwrócenieuwagi,żekopiabyłastosowanaprzezhusa-
rzywzależnościodpotrzebpolawalki–podobniezresztąjakpozostałyrodzaj
oręża,będącynahusarskimwyposażeniu.
Opróczkopiihusarzestosowalikoncerze–używanenaprzemianzpałasza-
mi,atroczonedosiodłapodlewymkolanem.Oprócztegoużywalijeszczesza-
bel,pistoletówtrzymanychwolstrachprzysiodle,czasembroniobuchowej,
długiejbronipalnejorazłuków.Pierwszyzewspomnianychwtymmiejscuele-
mentówuzbrojenia–koncerzjakjużoddawnapodajesięwpolskiejhistorio-
grafiibyłtypembroni,poktórąhusarzsięgał,gdyskruszyłkopię.Koncerzbył
broniązazwyczajorękojeściszabli,zdługą–ok.półtorametrowągłownią
(oróżnychprzekrojach),przeznaczonąwyłączniedokłucia.J.Cichowski
iA.Szulczyńskiuznali,żetegotypubroń,gdyznajdowałasięwwyciągniętym
rękuhusarzastanowiłaodpowiedniklancy82.OstatniebadaniaR.Sikorypoka-
zały,żewźródłachfunkcjękoncerzadosyćczęstoutożsamianozroląbroni
drzewcowejjakdzidyczyrohatyny83,wzwiązkuzczymmożnauznać,iżauto-
rzymonografiiohusariisłusznieuznalitąbrońkolnązaodpowiedniklancy.
Koncerzstosowanozamienniezpałaszemhusarskim,choćzdarzałosię,żehu-
sarzmiałprzysobieobaterodzajebronirównocześnie.WedługdefinicjiZ.Ży-
gulskiegoiMichałaGradowskiegopałaszhusarskibyłbroniąociężkiej,prostej
79Okopiizob.Idem,Taktykawalki,s.153-158;Idem,Zdziejówhusarii,s.27-34;Idem,Fenomen
husarii,s.46-83;J.Cichowski,A.Szulczyński,op.cit.,s.38-42.
80J.Wimmer,Wojskopolskie,s.263.
81Diariuszkampaniiwwołoskiejziemi1686r.królewiczaJakubaSobieskiego,[w:]Materiałydo
wyprawySobieskiegodoMołdawii,wyd.Cz.Chowaniec,PHW,t.4,z.2,Warszawa1931,s.319.
82J.Cichowski,A.Szulczyński,op.cit.,s.43-44.
83R.Sikora,Taktykawalki,s.161-163;Idem,Zdziejówhusarii,s.62-63.
