Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
RozdziałI
głowni,jedno-lubobosiecznej,długościjednegometra,aorękojeścizamknię-
tejbądźotwartej84.Używanybyłdozadawaniapchnięć,bądźuderzeńprzeła-
mującychipodobniejakkoncerzstosowanybyłposkruszeniukopii85.Zdaniem
J.CichowskiegoiA.SzulczyńskiegopałaszsłużyłhusarzomgłówniewXVIwie-
kuiwIpołowiestulecianastępnego,atozewzględudosyćczęstychkontaktów
bojowychhusariiwtamtymczasiezuzbrojonąwkirysyjazdązachodnioeuro-
pejską.Przeciwnicyhusariizokresupóźniejszegoniestosowalizbroipłytowych
jużnatakąskalęcowcześniej,toteżpałaszeniemiałybyćażtakprzydatne86.
Niewykluczone,żejesttosłusznypoglądalenapewnowymagającyjeszczeźró-
dłowegopotwierdzenia.Wtymcelunależałobywpierwszejkolejnościprzej-
rzećogromzachowanychksiąggrodzkichidotrzećdojaknajwiększejliczbyli-
stówprzypowiednichnazaciągchorągwihusarskichzXVIIwieku,anastępnie
prześledzić,czypałaszzawszebyłwymienianyjakojedenzelementówuzbroje-
nia,zktórymnależałobystawićsiędoobozu(choćnależypamiętać,żenieza-
wszestawianosiędozaciąguzrynsztunkiemzalecanym87).Źródłanarracyjne
niebędąwbadaniachtejproblematykizbytmiarodajne,gdyżwXVIIwieku,
azwłaszczawIIpołowie,panowałchaosterminologicznyipałaszemczęstona-
zywanoszablęhusarską88.Taostatniazaś,należałapokopiiikoncerzudonaj-
bardziejcharakterystycznychbronihusarskich.DopołowyXVIIstuleciawhu-
sariistosowanoróżnegorodzajeszable,niestanowiąceodrębnegotypukon-
strukcyjnego.Dopierowpołowiestuleciawykształciłasięklasycznaszablahu-
sarska,inaczejzwanaczarną,bądźjakjużwspominanoprzedchwilą–pałaszem.
Jejbudowazostaniejeszczeomówionawrozdzialeczwartym.Wtymmiejscu
wartowspomnieć,żebyłakunsztownymwyrobempolskiegopłatnerstwa,łą-
czącwsobienajlepszecechybronibiałejwschodniejizachodniej89.Pozapo-
krótceomawianymielementamioręża,whusariiużywanotakżebronipalnej,
zarównodługiejjakikrótkiej,broniobuchowejatakżeinnejniżkopiabroni
drzewcowej–amianowicierohatyn,czydzid.Wtymostatnimprzypadku,nie
byłytobroniezaliczanedostandardowegowyposażeniahusarskiego,alejakpo-
każąrozważanianastępnychrozdziałów,towarzyszehusarscyzbrojniwdzidy,
czyrohatynywalczylipodLwowem24sierpnia1675roku.Wpodsumowaniu
syntetycznegoomawianiauzbrojeniahusarskiegozwiekuXVIIwartowspo-
84M.Gradowski,Z.Żygulski,Słownikuzbrojenia,s.31.Por.R.Sikora,Taktykawalki,s.160.
85R.Sikora,Taktykawalki,s.160;Idem,Zdziejówhusarii,s.62-64.
86J.Cichowski,A.Szulczyński,op.cit.,s.44.
87Niestawieniesiędoobozuzzalecanymwlistachkrólewskichrynsztunkiemtolerowanejednaknie
było.Przykładowowyrażajątoartykułyhetmańskiez1635r.hetmanalitewskiegoKrzysztofaII
Radziwiłła:DopopisupowinienżołnierzkażdystanąćzrynsztunkamiwliścieJ[ego]K[rólewskiej]
M[iłości]przypowiednimwyrażonemi,podstrąceniemżołdunakońnajednąćwierć,apieszynajeden
miesiąc.Zob.(ł)Artykuływojskowepoekspedycjiinflanckiejodksięciajmp.KrzysztofaRadzi-
wiłła,wojewodywileńskiego,hetmanaW.Ks.Lit.,wojskupodane,anno1635menseaugusto,[w:]
Polskieustawyiartykuły,s.236.
88Zob.R.Sikora,Taktykawalki,s.161.
89W.Kwaśniewicz,DziejeszabliwPolsce,Warszawa1999,s.50-70;M.Gradowski,Z.Żygulski,Słow-
nikuzbrojenia,s.34-35;J.Cichowski,A.Szulczyński,op.cit.,s.44-48;Z.Żygulski,Husariapolska,
s.123-125.
