Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IreneuszBiałecki,KilkarefleksjinamarginesieksiążkiMarcinaKróla...
17
kudnytypindywidualizmu,któryprzycałejswojejjednostkowej,artystycznej
niepowtarzalnościiwyjątkowościnajlepiejspełniasięwsupermarkecie.
Autonomiaiprzypisanie
Wolnośćjestograniczonaprzezwszelkiecechyprzypisane,danezgóry,auto-
nomiachybaniekoniecznie.Małżeństwojakozwiązeknacałeżycie,obowiąz-
kowasłużbawojskowa,narodowość,język,etapyżycia,młodość,starość
idojrzałość,płećiwieleinnychrólspołecznychograniczająnasząwolność.
Aledlaautonomiiczęśćwłaściwościżyciaspołecznegouznawanazazadane,
przypisaneograniczeniastanowiątworzywoinarzędziatworzeniasensu.
Możnajereinterpretować.Aletrzebajeraczejrozumiećianalizować,niż
kwestionowaćiodrzucać.Wielkimpytaniemstajesiępytanieotradycję:czy
trzebająpoznawać,rozpoznawaćirozumieć,byjąszanowaćlubodrzucić?
Wnaukachścisłychiprzyrodniczychniemahistoriiitradycji.Sąpytania
iproblemydorozwiązania.Nieliczysięktojesformułowałwcześniej.Jeślijest
wmatematyceproblemnierozwiązany,totrzebagorozwiązać,iprawienie-
ważnedlanaukijestktoówproblemwcześniejstawiał.CzyPitagoras,czy
Protagoras.Wnaukachspołecznych,kiedypytamyowolność,kiedychcemy
poprawiaćdemokrację,sięgamynaprzykładpoksiążkęSartoriego
12
.Sartori
miałodawaćwolność;prowadziłodoDustawieniajęzykaDjakonarzędziaswobodnej(czyli
jakiej?)wypowiedzi.Językprasykomunistycznej,reżimowej,aleipisarzyżyjącychpod
komunizmem,takichmożliwościniestwarzał,odbierałwolność.Kiedyś,kiedymiałemzaszczyt
iprzyjemnośćrozmowyzWojciechemKarpińskim,zapytałemgojakidlaczegokojarzymusię
wolnośćzDustawianiemtonuDiDczystościąjęzykaDpolskichpisarzyemigracyjnych.
Uśmiechnąłsięuprzejmie,alenieodpowiedział.Takjakbypytaniebyłotrochęniestosowne.
Zgodniezmoimmyślenieminomenklaturątusugerowanąchodziłobymu(choćmożesięmylę)
nietyleowolność,ileoautonomię,którarealizujesięlepiej,kiedyposługujemysięDlepszymi
narzędziamiD,czylilepiejustawionymjęzykiem.Autonomiatowolnośćwtworzeniusensudla
własnegożycia.Jednaksensu_żepowtórzęwprzypisieto,copowiedzianojużwcześniej_
wypracowywanegoprzezodwoływaniesiędoznaczeństworzonychprzezinnych.Znaczących
innych.DlaprofesoraKróla_jeślidobrzeodczytujęmyślitegoznakomitegoakademika
ipublicysty_oweDnarzędziownieDtworzyhistoriaideikulturyeuroatlantyckiejijudeochrześ-
cjańsko-antycznej;dylematyreligiiiracjonalności,liberalizmuiutylitaryzmuczywdemokracji_
równościielitaryzmu.Tosąznaczeniawypracowywanewnaszejkulturze,zktórychdziś
jednostkaautonomicznamusiskonfigurowaćwłasnysens,swojerozumieniesensużycia
iwolności.Kiedyśhistoriaideitobyłyprzedewszystkimdyrektywymyśleniadlaelitidla
władzyprzedewszystkim.Dziś_wdobieszalejącejdemokracjiipanoszącegosięponadmiarę
indywidualizmu_takiezobowiązaniedoprzypisywaniaswojemużyciusensuschodziwdół
drabinyspołecznej.Jesttodziśwłaściwiezobowiązaniedlakażdego.Kiedyśprzepisemnażycie
byłareligiakatolicka(leczjużnieprotestantyzm).Katechizmniemaljakksiążkakucharska
podawałcodobre,cozłe,cojestgrzechemciężkim,colekkim,jakuzyskaćrozgrzeszenieipójść
donieba.Dziśnawetdlawierzącychreligiajużniepełnitejroli.
12
G.Sartori,Teoriademokracji,tłum.P
.Amsterdamski,D.Grinberg,WydawnictwoNaukowe
PWN,Warszawa1998.
