Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.IDENTYFIKACYJNAROLA
DOMINANTYARCHITEKTONICZNEJ
WPRZEMIANACHIWROZWOJUMAŁEGOMIASTA
2.1.Aparatpojęciowy
Przedprezentacjąbadańdotyczącychrolidominantyarchitektonicznejjako
identyfikatoraprzemianprzestrzennychirozwojumałegomiastanależyokreślić
podstawowepojęciaużywanewniniejszejpracy.
Dominanta
1
jesttoobiektarchitektonicznylubzespółarchitektoniczno-
-urbanistycznywyróżniającysiędziękiswoistymcechomnadanymobszarze.
Wliteraturzeprzedmiotudominantysąróżniedefiniowane,np.jakoobiektyar-
chitekturymającenajwiększyzakresoddziaływaniaipodporządkowującesobie
całąprzestrzeń,którajeotacza(Małachowicz,1882),jakoobiektyarchitektury
omocnychformach,wyróżniającesięformalnieiwysokościowoorazpełniące
funkcjęznakówszczególnychakcentującychprzestrzeń(Czarnecki,1960,t.1).Są
oneteżsymbolamiwładzyduchowejiświeckiejwyraźniewyodrębniającymisięw
panoramachmiastdziękidużejskaliiekspozycyjnemuwyglądowi.Sąwyznaczni-
kamiważnychmiejscwtkancemiasta.Przezswojąwyjątkowośćformalnąwyróż-
niająsięwprzestrzeni(Gyurkovich,1999).Dominantajesttomotywzwracający
głównąuwagępoprzezswojąwielkość
2
.
Fizjonomia
3
towygląd,naktóryskładająsięwszystkieczynnikidecydujące
ocharakterzemiastaijegoodbiorzeestetycznym,m.in.takiejakpanoramywidokowe
czypojedynczewidokizdostępnychmiejsc,atakżeprzestrzeniepubliczne,zespoły
zabudowyhistorycznejipojedynczeobiektyarchitektoniczne(dominanty).
Identyfikacja
4
jesttoustalenieistwierdzenietożsamościobiektu;obejmuje
m.in.wyróżnianiecechwspólnychorazpodobieństw,cojesttypowedlaludzkich
procesówspostrzegania.
Kompozycja
5
totwórczezestawienieelementówtworzącychharmonijnąca-
łośćprzestrzenną.
1
Dominatio(łac.)–władza(Słownikwyrazówobcych…,2003).
2
Istniejąterminywyrażającegradacjędominant:akcent,subdominanta,dominantageneralna
(Patoczka,2000).
3
Physiognomía(gr.)–phýsis–natura,gnōmōn–rozum,mniemanie,maksyma(Słownikwyra-
zówobcych…,2003).
4
Identicus(łac.)odłac.idem(tensam)ustalenie,stwierdzenietożsamości(Słownikwyrazów
obcych…,2003).
5
Compositio(łac.)–układ(Słownikwyrazówobcych…,2003).
