Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
1Wstępdoimmunologii
np.limfocytyregulatorowe,niemniejsąonesłabiejpoznane
niżsubpopulacjelimfocytówT.GłównąroląlimfocytówTc
jestrozpoznawanieieliminowaniezorganizmukomó-
rek,którewwynikuinfekcjiprezentująantygenypatoge-
nówwewnątrzkomórkowych(wirusówlubbakterii)lub
komóreknowotworowych.Teostatnieprezentująwłas-
neantygeny,zmienionewwynikumutacjikodującychje
genów.Działaniecytotoksycznepolegawgłównejmierze
naindukcjiapoptozykomórekdocelowychizwiązanejest
zuwalnianiemzlimfocytówziarenzawierającychperfory-
nę,granzymylubwynikazinterakcjicząsteczekznadrodzi-
nyczynnikamartwicynowotworu(TNF),takichjakFASL
(CD95L)czyTRAIL(TNF-relatedapoptosis-inducingligand)
zodpowiednimireceptoramiśmierci.
1.2.3.1.ReceptorylimfocytówT
NajważniejszymireceptoramilimfocytówTsąoczywiściete
służącedospecyficznegorozpoznawaniaantygenów(TCR),
choćniesątojedynereceptorytychkomórek.TCRzbu-
dowanesązdwóchłańcuchównależącychdonadrodziny
cząsteczekimmunoglobulinopodobnych(ryc.1.9,ryc.3.43,
ryc.8.3).Nadystalnym,względembłonykomórkowej,
końcuaminowymkażdyłańcuchTCRmadomenęzmien-
ną(odpowiadającąfunkcjonalniefragmentomFabprzeciw-
ciał),którawiążekomplekspeptyd-MHC.Pozostałedomeny
sąstałeiodpowiadajązazakotwiczeniewbłonielimfocytu
orazzainterakcjęzkilkomadodatkowymiłańcuchamitwo-
rzącymikompleksCD3.ŁańcuchyCD3odpowiedzialnesą
zaprzekazaniesygnałuaktywującegolimfocytporozpo-
znaniuantygenu.LimfocytyTCD4+iCD8+mająreceptory
TCRzbudowanewedługidentycznegoschematu.Różnica
międzytymikomórkamisprowadzasiędoklasycząsteczek
MHC,któremogąprezentowaćantygenytymlimfocytom.
CząsteczkiCD4wiążąsięzcząsteczkamiMHCklasyII,nato-
miastcząsteczkiCD8wiążąsięzcząsteczkamiMHCklasyI.
1.2.4.Powstawanielimfocytów
LimfocytyTiBpowstajązewspólnychkomórekprogeni-
torowychlimfopoezy(commonlymphoidprogenitors,CLP),
którezkoleiróżnicująsięzpluripotencjalnychkomórekma-
cierzystychkrwiotworzenia.WszpikuzCLPpowstająlim-
focytyB,natomiastkomórkiCLPzasiedlającegrasicędają
począteklimfocytomT.Stądteż,jakjużwcześniejwspo-
mniano,szpikigrasicaokreślanesąmianemcentralnych
(pierwszorzędowych)narządówlimfatycznych.Dojrzewanie
limfocytówobejmujeprocesyzwiązanezwytworzeniem
funkcjonalnychreceptorów(BCRiTCR)służącychdoroz-
poznawaniaantygenówiprzebiegawieloetapowo.Celem
tychprocesówjestwytworzeniekomórekzdolnychdoroz-
poznawaniajaknajwiększejliczbyróżnorodnychantygenów,
alejednocześniewyeliminowaniekomórekzdolnychdoroz-
poznawaniawłasnychantygenów(autoreaktywnych).Należy
zaznaczyć,żejedenlimfocytmanapowierzchnireceptory
rozpoznającetylkojedenrodzajantygenu,choćkażdylim-
focytmawielekopiitychreceptorów(odkilkudziesięciu
tysięcydostukilkudziesięciutysięcy).
PodczasdojrzewanialimfocytówBdochodzidorearan-
żacjisegmentówgenówimmunoglobulinowych,które
utworzągenkodującyprzeciwciałoookreślonejspecyficz-
ności(ryc.1.11).Wkażdymdojrzewającymprekursorze
limfocytuBrearanżacjasegmentówgenówjestniezależna
inaogółprzypadkowa.Dziękitemuwszpikupowstajewiele
komórek,zktórychkażdamazdolnośćdorozpoznawania
odmiennegoantygenu.Zaledwie10%dojrzewającychlim-
focytówBopuszczaszpikjakodziewiczelimfocytyB.Nie
wydzielająjeszczeprzeciwciał,alewytwarzająimmunoglo-
bulinypowierzchniowe(BCR)służąceimjakoreceptory
rozpoznająceantygeny.Komórkite,poetapieostatecznego
dojrzewaniawśledzionie,migrujądoobwodowychnarzą-
dówlimfatycznych,wktórychlokalizująsięwtzw.grudkach
limfatycznychitamulegająaktywacji.Towłaśniewgrud-
kachkomórkiterozpoznająantygenyprezentowaneprzez
wyspecjalizowanegrudkowekomórkidendrytyczne.Po
rozpoznaniuantygenulimfocytyBrozpoczynająintensyw-
nąproliferację,uzależnionąjednakodpomocyzestrony
wyspecjalizowanejpopulacjipomocniczychlimfocytówT,
określanychjakogrudkowelimfocytyTpomocnicze(Tm).
WdzielącychsięlimfocytachBdochodzidopowstawania
mutacjisomatycznych(najczęściejsątomutacjepunkto-
we),którezmieniająnukleotydywobrębiesegmentówge-
nowychkodującychczęścizmiennełańcuchaciężkiegooraz
lekkiego.Wwynikutychmutacjizmieniasiępowinowa-
ctwoBCRdoantygenu.Ponieważmutacjesąprzypadkowe,
możedojśćdowytworzeniatakichBCR,którewręczutracą
zdolnośćdorozpoznawaniaantygenu.Limfocyty,wktórych
dojdziedotakichzmian,wkrótceulegająapoptozie.Może
teżdojśćdopowstaniatakichmutacji,któredoprowadzą
dozwiększeniapowinowactwaBCRdoantygenuitonawet
owielerzędówwielkości(nawetmilionkrotnie).Telimfocy-
tyotrzymająwgrudcedodatkowesygnałypobudzającenie
tylkoichdalsząproliferację,lecztakżeprzełączenieklasy
syntetyzowanychprzeciwciałiróżnicowaniesięwkomórki
plazmatycznebądźwlimfocytyBpamięci.
DocierającedograsicykomórkiCLPpodwpływemlo-
kalniewydzielanychcytokiniwwynikukontaktuzkomór-
kamizrębowymirozpoczynająróżnicowaniesięwkierunku
limfocytówT.Dojrzewającegrasiczelimfocyty,określane
jakotymocyty,rearanżująsegmentygenowekodująceTCR.
OdbywasiętoanalogiczniejakwwypadkulimfocytówB
dojrzewającychwszpiku.PowytworzeniugotowychTCR
tymocytypoddawanesąedukacjigrasiczej,naktórąskła-
dająsięprocesyselekcjipozytywnejinegatywnej.Selekcja
pozytywnapoleganasprawdzeniu,czynowowytworzo-
neTCRmogąrozpoznaćantygenyprezentowaneprzez
własnecząsteczkiMHCznajdującesięnapowierzchniko-
rowychkomóreknabłonkowych.Jeślitymocytnierozpozna