Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Siódmegolutego1856r.,kilkatygodniprzedprzekazaniemwładzyswemunastępcy,
lordDalhousiedokonałwspomnianejjużaneksjiAwadhu.Samaoperacjaprzebiegła
sprawnie,jednakspowodowaładużywzrostniezadowoleniawśródtamtejszychelit.
HrabiaCanningDodziedziczył”sporyproblem,nadktórymniemógłsięzbytszybko
pochylić,gdyżbyłzajętyprzejmowaniemkompetencjiodpoprzednikaidokończeniem
kilkujegoprojektów.Jednymznichbyłaktoponownymzamążpójściuwdów(Hindu
WidowsRemarriageAct),którywszedłwżycieniedługopoprzybyciuCanninga.Kolejnym,
wprowadzonymwlipcu1856r.,byłaktopoborzewojsk(GeneralServiceEnlistmentAct),
któryumożliwiałprzerzucaniewojskkolonialnychwinnerejonyimperium,coindyjscy
żołnierzeodebralijakozagrożeniedlasiebie:wtamtychczasachmałoktóryznichchciał
opuszczaćojczyznęiwalczyćwobronieinteresówbrytyjskichzagranicą.
Niedługopóźniejwybuchławojnanazachodnichrubieżachkolonii.Jesienią1856r.
PersowiezgłosilipretensjedomiastaHerat,któreformalnieznajdowałosiępodzwierzch-
nictwemafgańskim.Wodpowiedzi1listopadaCanningwypowiedziałPersjiwojnę.
WkrótkiejkampaniiBrytyjczycyrozgromiliwrogaizmusiliPersjędozrzeczeniasiępre-
tensjidoHeratu2maja1857r.Wmiędzyczasiepodpisanyzostałtraktatbrytyjsko-afgań-
ski,namocyktóregoDostMuhammadzobowiązywałsiędopomocywtrakcietoczące-
gosiękonfliktuiprzyjęciastałegowysłannikabrytyjskiegowKabulu.Zawieruchana
zachodniejgranicyodciągnęłanapewienczasuwagęBrytyjczykówodwydarzeń
wIndiach.
Bezpośrednimpowodemwybuchubuntubyłapogłoskadotyczącazmuszaniaindyj-
skichżołnierzydozachowańsprzecznychzichtradycjamireligijnymi.W1853r.wbry-
tyjskiejarmiiwprowadzononowekarabinyEnfield.Namasowąskalęstosowanojepod-
czaswojnykrymskiej.Prawierokpojejzakończeniu,1stycznia1857r.,wyposażonownie
pierwszyregimentindyjski-60
th
QueenRoyalRiflesstacjonującywMerathu(ang.
Meerut,miastoniedalekoDelhi;obecniewUttarPradeś).Prawienatychmiastpopoja-
wieniusięichwarmiiindyjskiejrozeszłasięopinia,żeopakowanianabojówdoEnfieldów
smarowanetłuszczemwieprzowym(rzeczniedoprzyjęciadlamuzułmanów)lubwo-
łowym(niedozaakceptowaniaprzezhindusów).Użycienabojuwymagałorozerwania
papieruzębami,czyliposmakowaniatłuszczuniepewnejproweniencji.
Dwudziestegodrugiegostycznia1857r.pracownicyzbrojowniDumDum
54
wpobli-
żuKalkutyzaczęliprotestowaćprzeciwkoużywaniupodejrzanychnabojówdoEnfieldów.
ReakcjaBrytyjczykówbyłaprawienatychmiastowa.Już27styczniarządnakazałzastą-
pienietłuszczudoamunicjilokalnymiproduktamiwgarnizonachwDumDum,Ambali
(Pendżab),Sijalkocie(Pendżab)iMerathu.Żołnierzezinterpretowalitojednakinaczej
niżmożnabyłoprzypuszczać.Dlanichbyłtoewidentnydowód,żepoprzedniofaktycz-
nieużywanozakazanychtłuszczówzwierzęcych.Wciągukilkumiesięcydoszłodo-
początkowoograniczonych-przejawówniezadowoleniawśródindyjskichżołnierzy
wAmbali,MerathuiBarakpurze
55
(Bengal).Odlutegodomaja1857r.wwielumiej-
54
Wymowawhindi:DamDam,wymowabengalska:DomDom.StądwywodzisięnazwapociskówDum-dum.
55
Ang.Barrackpore.
39