Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
scachnapółnocysubkontynentuwystąpiłtrudnydointerpretacjiproces:Indusiprzesy-
łalisobiećapati
56
zwioskidowioski.Brytyjskiewładzebyłyzaniepokojonedziałalno-
ścią,jednakżeniemogłyustalić,coonaoznacza.Wydajesię,żebyłatoformasygnału
dlamieszkańców,żeniebawemdojdziedowydarzeńowielkimznaczeniu.
Incydentyzaczęłysięmnożyć.DwudziestegoszóstegolutegosipajowiezBerhampuru
(Orisa)odmówiliużywanianabojówdoEnfieldów.Brytyjczycy,dziękiściągniętym
zBirmywbłyskawicznymtempieoddziałom,już9marcarozbroilisipajówiukaralipro-
wodyrów.DwudziestegodziewiątegomarcawBarakpurzejedenzżołnierzyrzuciłsięna
kilkubrytyjskichoficerówiporaniłich;zakaręzostałpowieszony,podobniejakinny
żołnierz,którynieudzieliłzaatakowanymBrytyjczykompomocy.TymczasemwMerathu
powołanokomisjędozbadaniasprawytłuszczudonabojów.Dwudziestegotrzeciego
marcagenerałGeorgeAnson,głównodowodzącyindyjskiejarmii,wydałrozkaznatych-
miastowegowstrzymaniaużywaniaEnfieldówdoczasuotrzymaniaraportuzMerathu.
Brytyjczycy,niechcącrezygnowaćzkarabinów,któresprawdziłysięnaKrymie,13kwiet-
niawydalinowąinstrukcjękorzystaniaznabojów-odtejporyżołnierzemielijeotwierać
rękoma;Indusiuznalitozapotwierdzenieswoichprzypuszczeńcodoskładusmaru.
PostępowaniewładzkolonialnychwsprawieEnfieldówbyłowięcwyjątkowonieskutecz-
ne.ZjednejstronyBrytyjczycystaralisięwysłuchaćsipajów,zdrugiejforsowaliużywa-
niekontrowersyjnychkarabinów,uciekającsiędometodiargumentów,które-przynaj-
mniejwodbiorzeIndusów-potwierdzałystawianeimzarzuty.Wrezultaciezamiast
załagodzićkonflikt,jedyniegopodsycali,narzucającodgórnieniepopularnerozwiązania
iokazującjednocześnieswąsłabość.Brytyjczycyniebyliteżwstanieocenićrealnejwagi
sprawyEnfieldów.Wydajesię,żewjednymmomencieprzecenialijejznaczenie,abykilka
chwilpóźniejbagatelizować.
DrugiegomajazakończyłasięwojnazPersją,couwolniłosiłyzaangażowanewten
konflikt.TrzeciegomajawLakhnaudoszłodobuntuok.50sipajów,którzyodmówili
używaniaEnfieldów-zostalioninatychmiastaresztowani.Kilkadnipóźniejwbengal-
skiej(chodziopochodzenie,aniemiejscestacjonowania)jednostcewMerathudoszło
doincydentu,którydałpoczątekpowstaniu.Wrzeniewstacjonującychtamoddziałach
oddłuższegoczasuutrzymywałosięnawysokimpoziomie,lecznapoczątkumajasię-
gnęłozenitu.Niewątpliwiewpłynęłynatorównieżwieściobuntachwinnychczęściach
kraju.Już24kwietniakilkudziesięciusipajówodmówiłoużywanianabojów,zacozosta-
lipostawieniprzedsądemwojennym.Rozprawyodbyłysięwdniach6-8maja;dlapro-
wodyrówwydanowyrokidziesięciulatciężkichrobót.Dziewiątegomajaskazanychpu-
blicznieupokorzono,każącimmaszerowaćdowięzienia.
Następnegodnia,10maja,ichkoledzyzjednostkiwdarlisiędowięzieniaiuwolnili
więźniów.RazemruszylinaBrytyjczyków,mordującwszystkich,którychudałoimsię
znaleźć,równieżkobietyidzieci.Europejczycyzdążylijednakprzedśmierciątelegraficz-
niepowiadomićowydarzeniachgarnizonywDelhiiAgrze.Bengalscyżołnierzetrium-
56
Ćapatitocienkieplackizmąki.Dodziśjesttopodstawakuchniindyjskiej.
40