Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stosunkiindyjsko-muzułmańskienaprzełomieXIXiXXwieku
17
_______________________________________________________________
iutwierdzaniesięislamuwpółnocnychicentralnychIndiach.
KilkuwiekowepanowaniemuzułmańskiewpółnocnychIndiachdo-
prowadziłodopowstaniatrwałychróżnicisprzecznościmiędzy
grupamimuzułmanówaarystokracjąhinduską,opartychprzede
wszystkimnaodmiennościreligijnej.Panującareligiastawiała
muzułmanówwsytuacjiuprzywilejowanej,dlanichbowiemzare-
zerwowanebyływyższefunkcje.
W1858r.nastąpiłaistotnazmianawżyciupolitycznymIndii:rząd
brytyjskiprzejąłwładzęzrąkKompaniiWschodnioindyjskiej8.Bry-
tyjczycybyliobecninasubkontynencieoddawna:jużnapoczątku
XVIIw.zaczęlizakładaćwIndiachpierwszefaktorie.Wpołowie
XIXw.krajzostałpodporządkowanypanowaniukolonialnemuWiel-
kiejBrytanii.MiałotodużywpływnawewnętrznąsytuacjęwIndiach,
atymsamymnastosunkihindusko-muzułmańskie.Dużąrolęode-
grałoturównieżnarodzeniesięnacjonalizmuhinduskiegowpierw-
szejpołowieXIXw.Jegopropagatoramibyliprzedstawicielegrup
pozamuzułmańskichicorazliczniejszahinduskainteligencja.Grupy
te,biegleopanowawszyjęzykangielski,dostarczałykadrdowolnych
zawodówiaparatuurzędniczegodlabrytyjskiejadministracji.Inny-
misłowy,to,cotracilimuzułmanie,stopniowozyskiwalihindusi.
Sytuacjazatemistotniesięzmieniła,choćjeszczewówczas
stosunkimiędzyobiemagrupaminiebyłynacechowaneagresją.
Działosiętakm.in.dlatego,żeprzedXIXw.muzułmanienieod-
czuwalikoniecznościtworzeniaodrębnejorganizacji,wierząc,
potęgapolitycznaislamuwystarczającochronikwestięichodręb-
ności.Możnazatemstwierdzić,żewowymczasiehindusiimuzuł-
maniepokojowowspółistnielizesobą,wyznającróżnereligie9.Co
więcej,oddziałymuzułmańskieniejednokrotniesprzymierzałysię
zhinduskimiwwalceznajeźdźcami10.
WpołowieXIXw.sprawyprzybrałyjednakkatastrofalnyobrótdla
muzułmanów.Stopniowopozbawianibyliwładzyiautorytetuwkra-
8Bezpośredniąprzyczynąbyłopowstanieżołnierzy(tzw.sipajów)przeciwbrytyj-
skimdowódcom,któreprzekształciłosięwogólnonarodowepowstanie.Braliwnim
udziałzarównomuzułmanie,jakihindusi.Por.B.Wizimirska,dz.cyt.,s.16-17.
9Por.P.Kavalam,
DziejeIndii
,Warszawa1967,s.223.
10Tamże.