Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwójspołeczno-gospodarczy–jegocharakterikierunek
21
czego),takiejakziemia,siłarobocza,kapitał,niebyłytowaramisprzedawanymi
ikupowanyminarynkuidlategoprodukcjadóbrnasprzedażrównieżbyłamała.
Takwięcwrazzheterodoksyjnymipoglądamiekonomicznymirównieżrealiago-
spodarcze,rynkowewskazywałynabrakdążeniadowzrostuprodukcjirynkowej
iprzedkładanieprostotyproduktównadichrosnącąużytecznośćidoskonalenie.
Mimotegozmianytechnologicznewrolnictwieiniedorozwójrynkumiałyroz-
sadzającywpływnagospodarkęposiadaczyziemskichipodważyłyfundamen-
tyfeudalizmu.WpołowieXVwiekudoprowadziłydozastąpieniasiłyludzkiej
izwierzęcejsiłąmechanicznązpozytywnymirezultatamidlarozwojugospodarki
ispołeczeństwa[Landreth,Colander2005,s.45–56;Stankiewicz2007,s.54–72].
WwiekuXVIiXVIIbyłykształtowanedalszezmianywzakresiefunkcjono-
waniagospodarkiispołeczeństwa.Ichmotorembyływdużejmierzeruchyreli-
gijne,któreopróczkwestiiczystoreligijnychformułowałyprogramyspołeczno-
gospodarczeidziałaływinteresienajsłabszychwarstwspołecznych.Reformacja
zrodziłakilkawizjinowegoładuspołecznego,któresięprzyczyniłydowykształ-
ceniasięustrojukapitalistycznego.WartowskazaćturadykalnepoglądyJana
Kalwina(1509–1564),głoszącekoniecznośćpodporządkowaniażyciadoczesne-
gosurowymregułometyki.Kalwinpochwalałwysokąaktywnośćrzemieślników
,
kupcówibankierów.Uznawałpotrzebęistnieniakredytuikapitału.Etyka,kult
dobrejpracytorowałydrogędoakumulacjikapitałuiinwestycjiprodukcyjnych.
Produkcjabyłapostrzeganajakoczynnikrozwojukapitału.Jednocześnieanice-
chywytwarzanychproduktów,aniichadresaciniestanowiliobiektuzaintere-
sowaniaproducentów.Innymodelówczesnegoładuspołeczno-gospodarczego
stworzyłTomassoCampanella(1568–1639),któryprzedstawiłwrozprawieMia-
stosłońca[Civissolis1602].Widziałonsłusznośćfunkcjonowaniapaństwaopar-
tegonawspólnejwłasnościśrodkówprodukcji.Podstawowedecyzjeodnośnie
podejmowanejdziałalnościmiałybynależećdozgromadzenialudności.Całado-
rosłaczęśćspołeczeństwamiałaobowiązekpracy
,służącejzaspokajaniupotrzeb
wspólnoty
.Pojawiłasięteżwizjaprzyszłości,budowananapostępienaukowym
itechnicznym[Bacon1627].Przedstawiałaonaczłowieka,rozszerzającegoswoją
władzęnadprzyrodąiwykorzystującegotęwładzęwprocesachgospodarowania.
Postępzaśbyłpostrzeganyjakonastępstwobadańiwdrażaniaichefektówdo
praktykigospodarczej.Gospodarkawciążjeszczebyłaodnoszonadoprocesów
zachodzącychwskalimakroioznaczałabogaceniesiękrajuprzyjednoczesnym
pomijaniuspołecznegoaspekturozwoju.
KolejneistotnezmianymiałymiejscewkońcuXVIIwiekuiwcałymwieku
XVIII.Byłyonezwiązanezrosnącymurynkowieniemgospodarkiijegorezulta-
tami,zarównogospodarczymijakispołecznymi.Zewzględunacharakter,ska-
lęitempozachodzącychzmianotrzymałyonemianorewolucjiprzemysłowej.
IchpoczątekmiałmiejscewAnglii.Cechowałjekompleksowycharakterprze-
obrażeń,naktóreskładałysięzmianytechnologiczne,gospodarcze,społeczne
ikulturowe.Efektemtegobyłystworzonewarunkidomasowejprodukcjika-
pitalistycznej,postrzeganejjakopodstawabogactwanarodu.Ważnymwyróżni-
kiemrozwojuizarazemcelemdziałalnościgospodarczejtegookresubyłwzrost
produkcji,wciążpostrzeganyjakobogactwonarodu,naktóreobokwzrostupro-
dukcjiskładałysięteż:zwiększanieeksportuitrzymaniewryzachkonsumpcji
