Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Spóroeksperymentalneterapie
13
tych,którychwymagająinnetakienormy,jakzasadaszacunkudla
autonomiiosobylubzasadasprawiedliwości.Oprócztychniejako
zewnętrznychkonfliktówetycznych,jakienapotykamy,rozpatrując
obowiązkidbałościodobro,występująwśródnichtakżekonflikty
iantagonizmywewnętrzne:niejednokrotniekwestiądodyskusji
jestnietylko,czynależyprzestrzegaćzasadydbałościodobroczy
innejzasady,lecztakżeczyprzestrzegajączasadydbałościodobro,
czynićtowtakilubteżwinnysposób.Koniecznośćtakich,często
niełatwych,wyborówjestkonsekwencjąbardzoogólnego,anawet
podwójnieogólnegocharakteruzasadydbałościodobro.Ogólnajest
bowiemzarównoodpowiedź,jakiejudzielaona,gdypytamy,oczyje
dobropowinniśmysiętroszczyć,jakigdyzastanawiamysię,wjaki
sposóbmamytoczynić.Rozwińmyniecoszerzejobydwatepunkty.
Zasadadbałościodobrodrugichjestpodpewnymwzględemnaj-
bardziejoczywistąnormąetyczną,alepodinnym–niezwyklespor-
ną.Jestustalone,żepowinniśmydbaćodobrodrugich;możnasię
jednakzastanawiać,jakichdrugich–czytylkonaszychbliskich,czy
równieżobcych,ajeżelizarównobliskichiobcych,toczywrównej
mierzeiczywobrębietychgrupnietrzebajeszczepoczynićdalszych
rozróżnień.Najprostszysystemkonsekwencjalistyczny,którymjest
klasycznyutylitaryzm,ucinawszystkieterozróżnienia;każenam
przypisywaćjednakowąwagędorówniedużychkorzyści,których
przysparzamyinnymludziom,jakidorówniedużychszkód,które
imwyrządzamy.Innejednaksystemyetyczne–takwobrębieszer-
szegokonsekwencjalizmu,jakdeontologii–upoważniają,anawet
zobowiązująetycznypodmiotdotego,abydbałodobrodrugichsto-
sowniedowięzi,jakąjestznimizłączony,zwłasnejwolilubbez.
Mówiącoszczególnejwięzi,możnaprzytymmiećnamyślinietyl-
korelacjęłączącąnp.bliskichkrewnychlubdobrychprzyjaciół,ale
takżetę,którałączylekarzazjegopacjentami;chociażuważamy,że
lekarzpowiniendbaćodobrowszystkichpacjentów,rozumiemy,że
dobrojegopacjentapowinnomuleżećszczególnienasercu.
Ażebysprecyzowaćzasadędbałościodobrodrugich,musimynie
tylkookreślić,ojakichdrugichnależysiętroszczyćiwjakimstopniu
okazywaćimtroskę;doustaleniapozostajetakże,wjakisposóbna-
leżytoczynić.Dbaćodobrodrugichmożnazarównoczyniącimdo-
bro(udzielającimpomocy),jakinieczyniącimzła(niewyrządzając
imszkody).Takzatemzasadandobroczynności”wprzyjmowanym
tuszerszymznaczeniuobejmujedwieczęściskładowe,wyodrębnia-
nenierazjakoosobnezasadyiwymagającespełnianiadwóchściśle
zesobązwiązanych,leczjednakróżnychpowinnościetycznych:obo-
wiązkuczynieniadobra(przysparzaniakorzyści)iobowiązkunie-
czynieniazła(niewyrządzaniaszkody).Szkoda,którąmożnawyrzą-
dzićdrugiemu,częstokroćniejestpewna,leczprawdopodobna,tak
