Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
25%.Problemjestjednakpoważniejszy,gdyżzdecydowanawiększośćpaństw
WspólnotyNiepodległychPaństwjestpołożonawAzji,aczerpałyonewzorce
dlapowstającychinstytucjiochronyprawnejwłaśniezRosji.
Wramachochronyprawnejfunkcjonująwposzczególnychpaństwachróżno-
rodneorganyochronyprawnej.Naszczególnąuwagęzasługująorganywymiaru
sprawiedliwości(sądy),instytucjekontrolikonstytucyjnościprawa,instytucje
egzekwująceodpowiedzialnośćkonstytucyjną,instytucjeombudsmana,organy
kontrolipaństwowejorazinneinstytucjeochronyprawnej.Wzwiązkuztym
nasuwająsięlicznepytaniabadawczeopartenadoświadczeniachwieloletniego
badaczaorganówochronyprawnejwpaństwacheuropejskich.
Jeślichodzioorganywymiarusprawiedliwości(sądy)tonasuwasiętuszereg
pytań,którezaważyłynadalszychbadaniacho
–czywdanympaństwiefunkcjonujątylkosądypowszechne,czytakżesądy
szczególne(specjalne)?
–jeślitakiesądyfunkcjonują,tojakiesąichrodzaje,czysątosądywojskowe,
sądyadministracyjne,sądygospodarczeczyjeszczesądyinnegorodzaju?
–jakijeststatusizakreszadańsądunajwyższegokonkretnegopaństwa?
–czywdanympaństwiefunkcjonująsądyreligijne,ajeślitak,toczydziałają
jakojedynesądypaństwaczyobokinnychsądówocharakterześwieckim?
–czywdanympaństwiedziałaorgansamorządowyzwiązanyzsądownictwem
ijakijestjegostatus?
Jeślichodzioinstytucjekontrolikonstytucyjnościprawatospodziewałamsię,
żefunkcjonująonetakjakwpaństwacheuropejskich,wramachdwóchmodeli.
Pierwszyznichtokontynentalny(europejski)modelochronykonstytucji,pole-
gającynapowołaniuspecjalnego,samodzielnegosądukonstytucyjnego.Jego
zaletąjest–zdaniemniektórychautorów–większafachowość,legitymizacja
konstytucyjna,możliwośćstosowanianietylkokontrolikonkretnej,aletakże
abstrakcyjnej,posiadanieinnychuprawnieńitp.
Modeldrugitoamerykańskimodelochronykonstytucji(judicialreview),
którypoleganatym,żenietworzysięodrębnegosądukonstytucyjnego,ale
jegorolępełniąsądywprocesieorzekania.Dojegocechcharakterystycznych
zaliczaLeszekGarlicki2to,żekontrolakonstytucyjnościmacharakteruniwer-
salnywsensieprzedmiotowym,macharakterzdekoncentrowany,macharakter
konkretnyorazmacharakterwzględny.
Niektórzyautorzywyróżniajątakżemieszanymodelkontrolikonstytucyj-
nościprawa.Polegaonnatym,żeochronękonstytucjirealizujązarównosądy
lubtrybunałykonstytucyjne,jakisądypowszechnelubjedyniesądnajwyższy
2
L.Garlicki,SądownictwokonstytucyjnewEuropieZachodniej,PWN,Warszawa1987,s.23–24.
