Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.4.Hierarchicznabudowakomórki
43
twarzanieenergiiijejzagospodarowanieodpowiedzialnejestmito-
chondrium-zakładowaelektrociepłownia.Mitochondriagromadzą
sięwwiększychilościachzwykletam,gdziejestdużezapotrzebowa-
nienaenergię.Wkomórkachroślinnych,zawierającychchloroplasty,
dodatkowoenergiajestczerpanazeświatławwynikuprzekształcenia
energiiświetlnejwenergięchemicznąwprocesiefotosyntezy.Chlo-
roplastyodgrywajązatemrolęfotoogniw;wnichzudziałemenergii
słonecznejijedyniezdwutlenkuwęglaorazwodysyntetyzowanesą
węglowodany-podstawowyzapasowymateriałenergetycznyibu-
dulcowykomórki;wydzielanyjestprzytymtlen.Dwutlenekwęgla,
wpostacirozpuszczonejwwodzie,jestpobieranyzcytoplazmywy-
pełniającejpozaorganellamicałąprzestrzeńkomórki.
Komórkioprócztego,żestanowiąnajmniejszą,samodzielnąjed-
nostkężyjącą,zdolnądosamopowielania(replikacji),wzrostu,mogą
byćwykorzystywanejakofabrykichemikaliów,farmaceutykówiin-
nychcennychproduktów,dlategoteżczęstonazywasięjekomórko-
wymifabrykami(ang.cellfactories).
2.4.
Hierarchicznabudowakomórki
Wydzielonefragmentykomórki-organellemożnazanalizowaćpod
względemchemicznym,ustalającprzykładowo,żejądrokomórkowe
jestzbudowanezkwasównukleinowychotoczonychbiałkami,awsku-
tekrozkładutychbiopolimerównaprostszeskładniki-monomery,
powstająnukleotydy,któreskładająsięzcukru:rybozylubdeoksyry-
bozy,zasadazotowychiresztkwasufosforowego;zrozkładubiałek
otrzymujesięaminokwasy.Możnaiśćdalejwtejanaliziemateriioży-
wionejiwtedyokazujesię,żeżywekomórkisązbudowanezzaledwie
30%wszystkich92trwałychpierwiastkówwystępującychnaZiemi,
zczegoczterypierwiastki:wodór(63%),tlen(25,5%),węgiel(9,5%)
iazot(1,4%)wyraźniedominują,natomiastudziałypozostałychpier-
wiastków,takichjakCa,P,Cl,K,S,Na,Mgstanowiąponiżej0,5%.
Znamiennejestjednakto,żewszystkiekomórkiwykazująjedność
składuifunkcji,tzn.żeniezależnieodtego,czytokomórkiczłowieka
czymikroorganizmówsązbudowaneztychsamychmakromolekuł
(biopolimerów),ateztakichsamychmonomerów.Wmolekularnejbu-
dowiekomórkimożnazauważyćwyraźnąhierarchię-patrztab.2.1.Na
szczycietejhierarchiistoiżywakomórka,składającasięzorganelli
isupramolekularnychkompleksów,któresązbudowanezmakromo-
lekuł,atezkoleizmonomerów,obokktórychmożnawyróżnićtakże
metabolity.Nasamymdoletejhierarchiiznajdująsiętakieproste
związkinieorganiczne,jakdwutlenekwęgla,wodaiamoniak.Przypo-
