Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zwaneusul,aczerpane–zdaniemjejzwolenników–zKoranu
itradycji.Polegałyonenarozumowaniuprzezanalogię.Druga
szkoła,funkcjonującapodmianemachbari,popularnaraczejwśród
arabskichszyitów,uznawałazadopuszczalnejedyniewyciąganie
wnioskówbezpośrednioztekstuKoranuitradycji.Wrezultacie,
szachFathAli(1797–1834)postanowiłsięwyzwolićodwtrącających
siędopolitykimodżtahedów.Niechciałjednakkorzystaćzpomocy
alimówzagranicznychzeszkołyachbari,gdyżwalkęzrodzimym
kleremoceniałjakozbytniebezpieczną.Byćmoże,uważaprofesor
MariaSkładankowa,wduchusamprzyznawałracjęszkole
usuli,
ponieważbyłabliższaperskimtradycjomgnostycznymiumożliwiała
mu
elastyczniejsze
stosowanie
prawa
niż
sztywne
zasady
achbarytów[48].Generalniesprawarządzeniasięregułami(usul)jest
problematyczna.WIranieszyickimwykształciłasięodrębnanauka
dotyczącausul,azwanaelm-eusul(naukaoregułach),którawe
współczesnymIraniedoczekałasięwłasnejkatedrynaUniwersytecie
Teherańskim.Faktemjest,żereguływypracowaneprzezszyitów
odbiegająniecoodregułstworzonychprzezislamsunnicki,ale
większość
z
nich
wywodzi
się
bezpośrednio
z
prawa
muzułmańskiego,jaknaprzykładwspółczesneirańskieprawo
cywilne(zebranew:Ghânun-eMadani-jeIrân–Kodeksieprawa
cywilnego),którebardziejczerpieztradycjizwanejpopersku
fughahâ-jeemâmije[49],czylidosłownieztradycjiimamatu
prawnikówmuzułmańskich,ichociażterminologiatychzasadjest
imamicka,aniesunnicka,zrozumienieprawairańskiegoniejest
możliwebezznajomościusulów.
WIranietypowydlaislamumonizmpolityczny[50]zaKadżarów
przeszedłprocestransformacjiwdualistycznysystemustrojowy,
gdziewładzareligijnaznalazłaautonomiczne,instytucjonalne
ucieleśnieniewniezależnejodpaństwaszyickiejhierokracji.
Separacjasferyreligijnejipolitycznejtrwałanieprzerwanieprzez
caływiekXIX,cospowodowałoniezatartywpływszyizmuna
strukturęspołecznąIranu.Zakorzenionąideęwspólnotyijedności
wszystkichwiernychwznakomitysposóbobrazująsłowajednegoze
znanychtamtejepocemodżtahedów,któryswepismadoszacha
tytułował:
„Do
Władającego
Pożyczonym
Królestwem...”[51].
