Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Iśćizarazemdojść.Czteryesejezkrytykipolitykiterapeutycznej
celu,samowsobieniezmierzadoniczegopozasobą,aspotkać
możetylkowłasnykres.Każdyruchmożnazatemwytłumaczyćjako
środekdoutrzymywaniazdolnościporuszaniasię:doposzukiwania
większejmocyiwolności.Wszystkieruchyskładająsięnacałość
życia,któregonamacalnąprzyczynąsąruchyinnychciał.
Nowepojęcieruchuznosidawny,metafizycznypodziałnaśrodki
icele.Jakożecelnieprzynależydosamegoruchu,tymsamymwszelki
celjestcelempośrednim,przejściowym,nigdyzaśostatecznym.Osią-
gnięciegojesttożsamezkontynuacjąruchu,aciało,którerealizuje
własnyinteres,utrzymujesięprzyżyciuiporuszasiędalej,dopóki
wchwiliśmierciniestracimocydalszegoporuszaniasięipragnienia.
Istniejąjedyniecelepośrednie,środkidokolejnychśrodków,araz
osiągniętecele,którezdająsięwprowadzaćciałowstanspoczynku,
wynikajązbłędnejiantropomorficznejideiruchu,naktórejmyśl
przednowożytnawzniosłaswojemetafizyczneipolitycznegmachy-
tebudowleprzeciwnenaturze.
1.2.Lepszerozumieniemechanistycznejkoncepcjiruchudomagasię
choćbypobieżnegoomówieniajejDpoprzedniczki”,przezwyciężonej
zresztąprzeznią-fizykiArystotelesowskiej.Zdaniemjednegoznaj-
bardziejprzenikliwychbadaczysiedemnastowiecznejnauki,Ceesa
Leijenhorsta,mechanicyzmnietylestanowiłradykalnyprzewrót
wmyśleniuonaturze,ilebyłraczejskutkiemtransformacjiodzie-
dziczonejpojęciowościorodowodziearystotelesowskim,naktórej
opierałasięphilosophianaturalispóźnejscholastyki1.Transformacjata
zmechanizowałanaukęonaturzeuprawianąwszkołach,alecałanowa
naukanadalkorzystałazdawnejterminologii,wypełniającjąodmienną
treściąsemantyczną;wpierwszymrzędziedotyczyłotopojęciaruchu.
Arystotelesdostrzegaczteryformyruchu(Phys.III,200b34-
201a3
2
):ruchdotyczącysubstancji(ruchkuodpowiedniejformielub
1Zob.C.Leijenhorst,TheMechanisationofAristotelianism.TheLateAristotelian
SettingofThomasHobbes’sNaturalPhilosophy,Brill,Leiden2002;G.Baldin,Hobbes
andGalileo.Method,MatterandtheScienceofMotion,Springer,Cham2020.
2Tuiniżejodnośnikidowydania:W.D.Ross,Aristotle’sPhysics.ARevisedText
withIntroductionandCommentary,ClarendonPress,Oxford1936.
