Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konsekwencjebrakurozwojurozumieniaspołecznegolubzaburzeniaideficyty...
25
się,czemutowarzysząstereotypowe(ograniczone,Usztywne”)za-
interesowaniaitypyaktywności(ICD10,2008).Choćwprzypadku
ZAnieobserwujesię(częstegowautyzmie)ogólnegoopóźnienialub
upośledzeniarozwojumowyorazfunkcjipoznawczych,tojednak
elementemwspólnymobuzaburzeńjestwystępowaniepoważnych
nieprawidłowościwzakresiedwustronnychrelacjispołecznychoraz
komunikacjizotoczeniem.Główneproblemydotyczą:wnioskowa-
niaowewnętrznych,umysłowychstanach,własnychicudzychoraz
przewidywanianatejpodstawieczyichśzachowań(teoriaumysłu)
orazodzwierciedlaniacudzychstanówwewnętrznych,wtymtakże:
emocjonalnych(empatia;por.Pisula,2000).Występowanietrudności
społeczno-komunikacyjnych,aleteżistotnychróżnicwichnasile-
niuuosóbdotkniętychczytoautyzmem,czyZA,skłoniłyniektó-
rychbadaczydoopowiedzeniasięzaistnieniemtzw.autystycznego
spektrum(por.Pisula2010).Wobrazachklinicznychobuzaburzeń
przeważająbowiemtakietrudnościjak:nieinicjowaniekontaktów
iniepodtrzymywanieich,przerywanieinterakcjiwsposóbnieko-
niecznieaprobowanyspołecznie.Zauważasiętakżebrakskłonności
dospontanicznegobyciazinnymi,obserwowaniaich,nawiązywania
kontaktuwzrokowego;dowzajemnościipodzielaniauwagi,zainte-
resowań,przeżyćitp.;donaśladowania(np.zachowań,uczeniasię
przeznaśladownictwo)oraznaprzemiennościwinterakcji.Mowa(o
ilewprzypadkuosóbzautyzmemwogólesięrozwija),najczęściej
niepełnitypowokomunikacyjnejfunkcjiinp.dziecizZAnajczę-
ściejtraktująwypowiedziwłasneczystoinstrumentalnie,natomiast
wcudzychkomunikatachnierozumiejątakichzjawiskjakmetafo-
ry,aluzje,ironiaczysarkazm.Zwracauwagęrównieżspecyficzne
słownictwodziecizZA,którebywająniekiedynazywaneUmałymi
profesorami”(por.Urbaniuk,2011).Paradoksalnie,przejawiane
nierzadkoprzezdziecizZAwybitnezdolnościjęzykowemogątylko
pogarszaćichsytuacjęspołeczną,świadczącoichniezdolnoścido-
pasowaniasiędomożliwościodbiorcyorazkontekstukomunikacyj
-
nego.Najczęściejbogactwowypowiedziidziewparzezespecyficzną
tematyką–wąską,ograniczonądojednegoobszaru,pasjonującego
osobęzZA,alejużniekoniecznierozmówcę.Wówczaspróbyzmiany
tematumogąwywołaćróżne,niekoniecznieakceptowalnespołecznie
skutki.Sytuacjęmożepogarszaćdodatkowofakt,iżpewnekomu-
nikacyjnieispołecznieznaczące,pozawerbalneelementyinterakcji
