Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nelubniemożliwe.Modelowymprzykłademjesttunieprzepra-
cowanażałoba,któraprzeradzasięwmelancholię.Ci,którzynie
potrafiązapomnieć,nigdyniepowrócądożycia28;traumatyczna
pamięćprzemieniasięunichwobsesję,podporządkowującą
sobiecałeżyciejednostki29.
Ajednak,cowartopodkreślić,klasycznapsychoanalizazaj-
mowałasięwyłączniepamięciąjednostkową!Stądteżgestprze-
niesieniajednostkowychrozpoznańnapłaszczyznęzbiorową,
jakiegochętniedokonująbadaczezkręgustudiównadpamięcią
kulturową,niejestniewinnyanitakoczywisty,jakbysięto
mogłowydawać30.Dlategoteżniepowinienbyćwżadnymrazie
wykonywanywukryciu,niczymgestprestidigitatora.
Dlawielubadaczynieulegawątpliwości,żezjawiska,takie
jakwyparcie,rozgrywaniewdziałaniu,trauma,żałobaimelan-
choliawystępujątakżenapłaszczyźniezbiorowej.Moglibyśmy
wówczasmówić–coniebudzichybaspecjalnegosprzeciwu
–ospołeczeństwachprzeżywającychwspólnieżałobę,aleteż–
cojestjużrzecząbardziejkontrowersyjną–ospołeczeństwach
dręczonychmelancholią31,anawetstraumatyzowanych32.Czym
miałabybyćkolektywnatrauma?Jakiebyłybyformyjejist-
nienia?Wjakisposóbnegatywnedoświadczeniasąspołecznie
podzielane,anawetprzekazywanekolejnympokoleniom?
28Por.Z.Freud,Żałobaimelancholia,tłum.A.Czownicka,[w:]Z.Po-
spiszyl,ZygmuntFreud.Człowiekidzieło,Ossolineum,Wrocław1991.
29Por.P.Ricoeur,Pamięć,historia,zapomnienie,s.94.
30NajpełniejszeopracowaniezagadnieniaprzedstawiaDominicLa
Capra(por.tegoż,Psychoanaliza,pamięćizwrotetyczny,tłum.M.Zapę-
dowska,[w:]Pamięć,etykaihistoria,red.E.Domańska,Poznań2006).Na
tematprzeniesieniakategoriidotyczącychpatologiipamięcinapłaszczyznę
historycznąpor.teżP.Ricoeur,Pamięć,historia,zapomnienie,zwłaszcza
s.105in.
31Por.F.Ankersmit,PamiętającHolocaust:żałobaimelancholia,
tłum.A.Ajschtet,A.Kubis,J.Regulska,[w:]Pamięć,etykaihistoria.
32InteresującegoprzykładudostarczaartykułAntoniusaRobbena,tytu-
łemnawiązującydoksiążkiConnertona,poświęconypolitycepamięci
wArgentynie:HowTraumatizedSocietiesRemember.TheAftermathofAr-
gentina’sDirtyWar,„CulturalCritique”2005,nr59,s.120–164.
17
