Jak wyjaśnić obraz?

Stanisław Czekalski

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-232-4037-2

DOI:

-

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

453

XML:ISBN/ISSN:

Bibliografia:

Czekalski, Stanisław. Jak wyjaśnić obraz?. Red. . Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2022, 453 s. ISBN 978-83-232-4037-2

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Czekalski, S.

A2

T1 Jak wyjaśnić obraz?

PB Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

PP Poznań

YR 2022

SN 978-83-232-4037-2

Bibliografia BibTex:

@Book{ 291387, author = "Czekalski, Stanisław", editor = "", title = "Jak wyjaśnić obraz?", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza", year = "2022", address = "Poznań", isbn = "978-83-232-4037-2" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Czekalski, Stanisław

ED -

TI - Jak wyjaśnić obraz?

PB - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

CY - Poznań

PY - 2022

SN - 978-83-232-4037-2

ER -

Netografia (standard APA):

Czekalski, Stanisław. Jak wyjaśnić obraz? [baza danych online] Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2022 [dostęp: 23 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/jak-wyjasnic-obraz-stanislaw-czekalski-291387.

metodologia, filozofia nauki, historia sztuki, obraz, teoria interpretacji, historyczne wyjaśnianie

Książka przynosi syntezę problematyki metodologicznej historii sztuki jako dyscypliny, która w XX wieku za jedno ze swoich naczelnych zadań obrała metodyczne i obiektywne wyjaśnianie obrazów. Od czasu wyodrębnienia nauk humanistycznych w metodolog...

ISBN/ISSN:

978-83-232-4037-2

DOI:

-

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

453

XML:ISBN/ISSN:

Wstęp. Historia sztuki na tropie metody8
Rozdział I. Od dzieła do obrazu. Restytucyjny paradygmat wyjaśnień historii sztuki w analizie Jacques’a Derridy28
1. Historyczne wyjaśnianie sztuki na drodze interpretacji: metoda hermeneutyczna Wilhelma Diltheya54
Rozdział II. Obraz jako dowód w sprawie ducha obiektywnego54
2. Struktura stylu dzieła sztuki w ujęciu Heinricha Wölfflina71
3. Zagadkowość obrazu w ikonologii Aby’ego Warburga i Erwina Panofsky’ego81
Rozdział III. Projekt ikonologii dedukcyjnej Ernsta H. Gombricha108
1. Dedukcjonizm i teoria funkcji symbolicznej obrazu109
2. Aims and Limits of Iconology: w stronę hermeneutyki walidacyjnej i dedukcji detektywistycznej133
3. Obraz jako dowód w sprawie swojego znaczenia146
4. Podsumowanie: iluzje dedukcji i ikonograficzny redukcjonizm166
1. Wokół koncepcji „zamaskowanego symbolizmu”174
Rozdział IV. Demaskowanie symbolizmu wizualnej formy – między interpretacją a intencją174
2. Hermeneutyka historyczno-artystyczna Oskara Bätschmanna, czyli powrót Sherlocka Holmesa193
3. Michael Baxandall i jego metoda historycznej eksplanacji obrazów: nieoczekiwany powrót ducha obiektywnego228
1. Obraz w dialogu ze spojrzeniem i kontekstem259
Rozdział V. W stronę pluralizmu interpretacji259
2. Metodologia narratywistyczna, czyli pochwała wyobraźni Herkulesa Poirota299
3. Sherlock Holmes przybywa za późno323
1. Między hermeneutyką ducha obiektywnego a psychologią postaci327
Rozdział VI. Alternatywny trop: jak wyjaśnić zrozumiałość obrazu?327
2. Krytyczna metodologia Hansa-Georga Gadamera: dlaczego obrazów nie można wyjaśnić350
3. Dzieje efektywne hermeneutyki Gadamera w obszarze teorii interpretacji obrazów364
Zakończenie. Sytuacyjność widzenia i pozornie zależna mowa obrazu w refleksji narratologicznej Mieke Bal. Między metodologią a etyką390
Wybrana bibliografia412
Indeks nazwisk420
Spis ilustracji426
Summary. How to explain a picture? Methodological clues in art history in the epoch of Ernst H. Gombrich428

obrazpowstałirzucającychnańswojeświatło,zdrugiejzaśwypatru-

jesięwobrazieelementówwskazującychnaźródłaiprzesłankijego

rozwiązaniawtaki,anieinnysposób.Historiasztukizgóryzakła-

dawięcpewnenastawienieswojejoptykibadawczej:postroniedo-

stępnejwiedzyhistorycznejrozglądasięzatym,copasujedoobrazu,

awobrazierozglądasięzatym,copasujedowiedzyhistorycznej,

ipróbujedopasowaćjednododrugiego,abyuzyskaćmożliwieści-

słąprzyległość.Poobustronachszukasięczegoś,comogłobybyć

śladempierwotnych,zerwanychzwiązkówprzyczynowychmiędzy

dziełemaźródłowymkontekstem.Spostrzeżeniaifaktysprowadzo-

nedoroliśladówprzyjmujesięzaprzesłankiindukcyjnychwniosko-

wań,abydojśćdotego,comogłobyjezesobąłączyć.

Specyﬁkętakiegopodejściahistoriisztukidodziełmalarstwazna-

komiciewydobyłJacquesDerrida,analizującpolemicznąodpowiedź

MeyeraSchapirynauwagiMartinaHeideggerawsprawieobrazu

vanGogha(il.1).Heideggerzałożył,żeobrazprzedstawiachłopskie

buty,ponieważchciałrozważyćzakrespodobieństwadziełasztukido

rzemieślniczegowytworuipodałwłaśniebutyzaprzykładwytworzo-

nejrzeczy5.Uznał,żedzieło,podobniejakrzecz,stanowiwytwórufor-

mowaniapewnegomateriału.Niespełniajednakkluczowejfunkcji

rzeczy,jakąjestnarzędziowaużytecznośćizwiązanazniąprzynależ-

ność.Butyrealizująswojeprzeznaczenie,gdykomuśidoczegośsłu-

żą,przynależącidoużytkownika,idopraktykiichużywania–wtym

użytkowymsensienależądoziemi,poktórejsięwnichchodzi.Buty

chłopskieprzydająsiędopracynaroli,wkonsekwencjizaśprzynależą

docałościchłopskiegoświata.Stawiającwporównaniuztymprzykła-

demkwestięużytecznościprzedstawieniowejwytworuartystycznego,

którąwstępniezałożył,Heideggerdoszedłdowniosku,żeobraznie

sprawdzasię,zawodzijakoilustracyjneunaocznienieprzedstawionej

rzeczy.Oddzielająbowiemodistotowejłącznościzeświatemiprzy-

należnościdospełnianychwnimfunkcji.Jedynyfragmenttekstu

ﬁlozofa,wktórymrozważaonbutyprezentującesięnaobrazie,anie

rzeczywistebutychłopskie,skupiasięwłaśnienatym,odczegoobraz

odłączanamalowanebutyiczegoniepozwalazobaczyć:„Napodsta-

wieobrazuvanGoghaniemożemynawetustalić,gdziestojątebuty

5

M.Heidegger,Źródłodziełasztuki,przeł.J.Mizera,w:idem,Drogilasu,Warsza-

wa1997,s.7–62.

30

AdamMickiewiczUniversityPress©2022