Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Miasto,centrummiasta,przestrzeńpubliczna.Definicjeiinterpretacje
przestrzeniwsposóbdowartościowującyodwiedzających[Domański
2001,za:Gachowski2004:89].
Przekształceniacentrummiastabyłyrównieczęstotematem
badańnaukowych,jaksamacharakterystykacentrum.Wiązałosięto
znatężeniemprocesówurbanizacyjnychwIIpołowieXXw.izwiązaną
ztymdużądynamikąwzrostumiast,zwłaszczamiastdużychiszybko
rozwijającychsięmiastuprzemysławianych.A.Wallistwierdził,że
wewspółczesnychmiastachcentrumzazwyczajpozostawałowtyleza
rozwojemmiasta,jegoprzestrzennyrozwójniebyłproporcjonalnydo
rozwojucałegoobszarumiejskiego[Wallis1979:149].M.Nowakow-
skinapodstawieprzeprowadzonychbadańiobserwacjistwierdził,że
wzrostwielkościcentrumwpierwszejkolejnościprzejawiasięwewzro-
ścieintensywnościzabudowycentrotwórczej,którauzyskiwanajest
poprzezeliminacjęfunkcjizbędnychwcentrum.Dopieropowyczerpa-
niutegorodzajumożliwościnastępujeterytorialnaekspansjacentrum
[Nowakowski1976:79].PrzeprowadzoneprzezS.Juchnowiczabadania
porównawczewykazały,żewzrostpowierzchnicentrumjestpropor-
cjonalnydowzrostuwielkościmiastadlamiastdookoło100tysięcy
mieszkańców(czyliliczbieprzyjętejwpracyjakogórnagranicawielko-
ścimiastśrednich)1.Dlamiastwiększychkrzywawzrostupowierzchni
centrumjestznaczniespłaszczona,comożnainterpretowaćjakoogra-
niczeniemożliwościwzrostucentrumwzwiązkuzokreślonąmożliwo-
ściąobsłużeniaobszarujedynieruchempieszym,któryjestdominującą
formąruchuwcentrachmiast[Juchnowicz1965:45].Jestoczywiste,że
zasadnicząwagęmateżkwestiaintensywnościpionowejcentrum,cha-
rakterystycznejdlakażdegocentrummiejskiego[Juchnowicz1965:46].
Określeniecentrumrozumianejestniejednokrotniejakośrodek
miasta.Jednaktakieodczuciejestbłędne,ponieważ–zgodniezbada-
niamiM.Nowakowskiego–centramiastczęstonieznajdująsię
wśrodkuciężkościterenówzainwestowaniamiejskiego.Postulaty
takiegosytuowaniacentrumogólnomiejskiegosąsłusznepraktycznie
wyłączniewprzypadkucentrówmiastmałychlubnajwyżejśrednich,
doktórychużytkownicydochodząprzeważniepieszo.Przekształce-
niacentrumwynikałyzezmieniającychsięuwarunkowańcywiliza-
cyjnych,wtymspołecznychigospodarczych[Wolaniuk2008:311],
atakżekulturowych.Centrumzawszejednakpozostawałokluczowym
obszaremwsensiewielostronnegofunkcjonowaniamiejskiejspołecz-
ności.Wprzypadkumiastpolskich,wśródktórychprawietrzyczwarte
1Wnioskizanalizyzestawieniapowierzchnicentrumbadanychmiastuzyskanych
napodstawieprzyjętejmetodydelimitacjiprzedstawionowrozdziale14.2.
39
