Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
poszczególnychżywiołów.Abywydobyćwielośćpotencjalnychznaczeń,
zajmujęsięprzedewszystkimanalizamipojedynczychutworówczynawet
ichfragmentów.Owametodabadawczamożenapozórgrozićefektem
grzęźnięciawszczegółach,aleprzecieżbraktakiejmetodyuniemożliwiałby
dostrzeżenieambiwalencjisemantycznych,wielościpotencjalnychekwiwa-
lentyzacji.Takiepodejściezmierzatymsamymdopewnychcałościowych
koncepcjiinterpretacyjnych.Przyanalizachtekstów,wktórychujawniasię
żywiołziemi,uwidoczniająsiętakiepolaznaczeniowe,jak:obojętność,ale
teżniezłomność,trudżyciadoczesnego,walka,ziemiaojczysta,śmierć,jej
przezwyciężenie,obcowaniezBogiemipoznanie.Tam,gdziepojawiasię
woda,wypunktowane-jakoefektinterpretacji-zostająkręgisemantyczne:
śmierci,przedstawieniapostacikobiecych,wspomnień,myśli,źródłapo-
znaniaczywreszcieiluminacji.Wrozdzialepoświęconympowietrzusku-
piamsięnaekwiwalentachznaczeniowychspokojnegozamyślenia,tęskno-
ty,melancholii,nostalgii,świadomościprzemijania,zmienności,przemian
osobowościowychizmianocharakterzeglobowym,obrazówniebiosiBoga.
Zkoleiwwypadkuogniawypunktowuję:zniszczenie,grzech,postaćszata-
na,wnętrzepoety,rolęwieszcza,sposóboddziaływaniasłowapoetyckiego,
wizjęingerencjiBogawświat,obrazytowarzysząceJegoobjawieniuczy
wyobrażeniasamegoBoga.Rozdziałypodzielonesąwięcnaczęści,zktó-
rychkażdagrupujeobrazywiążącesięzpodobnymikręgamisemantycz-
nymi.Ostatnirozdział-zatytułowanyEpifanijnezespolenieżywiołów-zbiera
natomiastteutwory,wktórychkluczowąrolędlaznaczeńtekstuodgrywa
spotkaniewszystkichczterechżywiołów.
Takiukładksiążkipozwala-wmoimprzekonaniu-wydobyćpewne
wspólnotysymbolicharakterystycznedlawszystkichżywiołów,wspólnoty
najmocniejuwypuklonewrozdzialeostatnim.Nakażdyobrazzatem,który
powstajezwykorzystaniemziemi,wody,powietrzalubognia,nakładająsię
niemalniezliczoneznaczenianaddane.Wszystkieczteryżywioływspół-
działajązesobąwsposóbniezwykleintensywny,nabierająccechkonstytu-
tywnychprzystwarzaniudanejaury,nastroju.Ichpotencjalneznaczenia
symboliczneulegająjednocześnieizwielokrotnieniu,ibardzosilnejkonden-
sacji.Ujawniasięzatemspecyficznefunkcjonowaniesymboluwobrębie
całejlirykiSłowackiego.Otóżwłaśniezewzględunaprzekształceniesym-
boliarchetypicznychwnowezakażdymniemalrazem-cospróbujępoka-
zaćwrozdziałachksiążki-układyznaczeń,żywiołysprzyjająwsposób
jednostkowystworzeniuspecyficznejitylkodladanegotekstucharakterys-
tycznejaury.Uwidaczniasięturaczejpewneciążeniekusymboliczności
aniżeliwykształceniesymbolu4.Dostrzecjednakżemożnawspólnątenden-
4Zob.uwagiM.PiwińskiejpoświęconekategoriisymboluprzyokazjilekturyKróla-Ducha.
Autorkapiszemiędzyinnymi:„Oglądamyraczejruchkusymbolicznościniżgotowesymbole.
Rzeczywistośćprzemieniasięwznaki-niejakiśprzyjętyzgórysystemznakówkodyfikuje
rzeczywistość”.M.Piwińska,JuliuszSłowackiodduchów,Warszawa1992,s.404.Piwińskapisze
takżeoprzetwarzaniusymboli,ichporuszaniu-zob.tamżenp.:s.212,218.Okategoriinastro-
juzob.I.Matuszewski,Słowackiinowasztuka(modernizm).TwórczośćSłowackiegowświetlepoglą-
