Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
niaichtylkojakoobrazówmówiących8.Obrazyteprzynależąbowiembez-
sprzeczniedoindywidualnegojęzykaSłowackiegoinawetjeśliniektóreznich
wydająsięprzenośniamiskonwencjonalizowanymiiwrośniętymijużwjęzyk
powszechny-toznacznawiększośćmacharakterstrictejednostkowy.Niechcę
teżpoprzestaćwyłącznienaterminie„metafora”,pomimojegowystarczające-
go-wydawałobysię-zakresuznaczeniowego,ponieważniemusionprzecież
wiązaćsięzobrazowymcharaktereminteresującychmniezjawisk.
Aotodalszewyjaśnieniaorazdopowiedzenia,azarazemwskazania
pewnychintuicjiinterpretacyjnychrozwijanychwkolejnychczęściachni-
niejszejksiążki:imjęzykosiągawyższypoziomkondensacji(obrazówipo-
tencjalnychznaczeń),tympoziomintegracjiobrazówomawianychimówiących
jestwyższy.Wydajesię,żeobiewprowadzoneprzezemniekategoriemają-
dopewnegostopnia-charakterpłynny.Albowiemniejednokrotniewra-
machlirykiSłowackiego,codokładniejpokazujęwrozdziałachksiążki,
mamydoczynieniazamalgamatycznymzespoleniemobukonstrukcji.Ta-
kiezjawiskozachodzi,kiedyupodstawobrazuomawianegowykorzystany
zostajeobrazmówiący,któryuwypuklaćmapewneznaczenia,efektykonsty-
tutywnedlapowstaniaostatecznegoobrazu.Wspomnianezespoleniemoże
takżezaistniećwjeszczechybaciekawszym,aczkolwiekprzewidywalnym,
momencie,kiedytoobrazomawiany(jużbezwzględunachwytyzastosowa-
neprzyjegokształtowaniu)stajesięobrazemmówiącym.Użyłamokreślenia
„przewidywalne”,ponieważniesposóbzapomniećowszystkichpotencjal-
nychznaczeniachnaddanychtkwiącychimmanentniewtekstachpoetyc-
kich.Wielkoformatowyobrazmówiącyrozciągniętynawiększączęśćlub
całośćutworuwiążesięściślezterminemmetaforyrozwiniętej.
Możnajeszczezaryzykowaćtwierdzenie,żeobrazmówiącynabieraznacze-
niaomawianego-choćwówczaszachodziłoby,oczywiście,innezjawiskoniż
wmomencie,gdymówiącysłużytylkokonstruowaniuomawianego.Taka
transpozycjazaistniałabywchwili,gdypewnemetaforynabierającharakteru
bytówrealnieistniejącychwramachświataprzedstawionego.Nasuwasiętu
pewneskojarzeniezzabiegamiużywanymiwprzypadkumetaforbaśnio-
wych9,kiedytometaforazaczynafunkcjonowaćjakopozbawioneznaczeń
przenośnychzdarzenieczyzachowaniedosłowne.Napodobnejzasadzie,ale
jużniewramachtekstustrictebaśniowego,następujeudosłownieniemetafory
wtekstachpoetyckich.Toswoistezjawiskodemetaforyzacjipoleganatrans-
pozycjidanegoobrazu,czydanejopowieści,dosferyrealności10.Możnachyba
8TakiekwestiestanowiąobiektzainteresowaniaMatorégowmomencieanalizyprzestrze-
nimówiącej,zob.G.Genette,dz.cyt.,s.229.
9Zob.T.Dobrzyńska,Metafora,Poetyka.Zarysencyklopedyczny,Wrocław1984,s.181-
-203.
10Ozjawiskudemetaforyzacji,jegopokrewieństwzpraktykamibaśniowo-imitotwórczy-
mi,izabieguudosłownieniametafory(zprzywołanymkontekstempoezjimistycznejSłowac-
kiegojako,obokpoezjiLeśmiana,świetnegoprzykładutychprzekształceń)zob.M.Głowiński,
Metafora,demetaforyzacja,konteksty[w:]Studiaometaforze,tomII,podred.M.Głowińskiego
