Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
mówićtuopewnejhipostaziemetafor11.Granicemiędzymetaforąademeta-
foryzacjąwydająsięjednakpłynne.
Wyrazistaobecnośćczterechżywiołówzarównonapoziomieobiektu
opisu,jakiwjęzykuuzmysławiaichfunkcjonowaniewliryceSłowackie-
gonazasadzieswoistegopryzmatu.Możnabypowiedzieć,żejesttopryz-
matsłużącydooglądurzeczywistości,alebardziejchybauzasadnione
byłobystwierdzenie,żesłużyonprzedewszystkimdostworzeniajęzyka
poezjiiświatadlatejpoezjiwewnętrznego,anietylkopodlegającego
deskrypcji.Przedewszystkimzatemujawniasiętuważkimomenttwo-
rzeniaświatananowo,swoistegoodtwarzaniaczyrekreacji12.Dzieło
sztukistajesię,tymsamym,epifanijnymodsłonięciemprawdy.Poszuki-
waniatakiegoobrazu,którymógłbyukazaćesencjęrzeczywistości13
ujawniająsięwkażdymżywiole,aleuwidaczniająsięteżwzespoleniu
wszystkichczterechżywiołów.Aktobjawieniapojawiasiętuexplicitejako
wyrazistyleitmotivobrazówopartychnaodniesieniachdoziemi,wody,
ogniaipowietrza.
Niebezznaczeniapozostajeoczywiścierównieższczególnarolapodmio-
tutychwierszy.Podmiotten,jakpostaramsiępokazaćwanalizach,odgry-
warolękreatoranowejrzeczywistości,którapowstajenietylkowwyniku
opisuświata,aleteżwwynikuwytworzeniacałkiemnowychjakości.Z
jednejstrony-powtórzmy-pojawiasięspecyficznyopisrzeczywistości
rozpoznawalnejempirycznie,zdrugiejnadobrazami-cochybaoczywiste-
nadpisująsięznaczenianaddane,wytworzoneprzeztakianieinnysposób
opisu.
Nakładanieizlewaniesięsposobówkonstrukcjiobrazuwspółgrado
pewnegostopniazespecyfikązespoleniawszystkichczterechżywiołów.
Otóżtakiezespoleniewydajesięmiećkluczoweznaczeniedlasamegoaktu
poznania.Umożliwiaonopoznaniefinalne,momentalne,całościowe,na-
iA.Okopień-Sławińskiej,ZDziejówFormArtystycznychwLiteraturzePolskiej,tomLXII,
Wrocław1983,s.97.
11TakiterminkonstruujePawlikowski,pisząc:„Widzimytujakgdybyhipostazęmetafor;
takiemetafory,jaknaprzykładogieńzapału,zrozumianesąjakorzeczywistywsferzeducho-
wejobjawtegosamegozjawiska,jakimjestogieńwsferzefizycznej”,J.G.Pawlikowski,Studiów
nadKrólemDuchemczęśćpierwsza:MistykaSłowackiego,Warszawa1909,s.359.
12Zob.ostwarzaniujakoprzedstawianiualboprzeobrażaniuw:C.Tylor,Źródłapodmioto-
wości.Narodzinytożsamościnowoczesnej,przeł.M.Gruszyńskiiin.,naukowooprac.T.Gadacz,
wstępempoprzedziłaA.Bielik-Robson,BibliotekaWspółczesnychFilozofów,Warszawa2001,
s.267-268.Por.teżkonstatacjeMarianaStalidotyczącesłonecznościutożsamianejz:„najwyż-
szymstopniemwiedzyipoznania”.Autordalejpisze:„abyówstopieńosiągnąć,nieposługu-
jemysiędoświadczeniemświatarzeczywistego,leczkreacjąnowegoświata,wktórymsłonecz-
nośćjestarche.PoznanieodbywasięuSłowackiegopoprzezre-kreacjękosmosu”.M.Stala,
Człowiek,światło,słowo.ZproblematykiwyobraźnipoetyckiejJuliuszaSłowackiego,„RocznikTowa-
rzystwaLiterackiegoim.A.Mickiewicza”1978,s.38.
13Por.R.Nycz,Literaturajakotroprzeczywistości.Poetykaepifaniiwnowoczesnejliteraturzepol-
skiej,HoryzontyNowoczesności,21,Kraków2001,s.47.
