Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
D.Krzemińska,Językidyskurscodziennyosóbzniepełnosprawnościąintelektualną,Kraków2012
ISBN:978-83-7587-987-2,©byDorotaKrzemińska,2012;©byOficynaWydawnicza„Impuls”,2012
1.1.TezaHerdera–Humboldta
19
temjęzyk,„narzucającformęmyślom”
,kreujetakiobrazrzeczywistości,któryjest
zgodnyzpoglądemnaświatutrwalonymwtymjęzyku.
KontynuatoremmyśliJ.G.HerderastałsięnapoczątkuXIXwiekuW.von
Humboldt–teoretykpoznania,którydokonałprzeniesieniapoglądówJ.G.Herdera
nagruntlingwistykiiwłączyłjedodyskusjinadistotąpoznania.
WtłumaczeniuiinterpretacjiA.Schaffa(1967)rozważaniaW.vonHum-
boldtajednoznaczniesugerują,żekażdaludzkaindywidualnośćstanowi„własne
środowiskoświatopoglądowe”
,gdyżpostrzegamynieprzedmiot„jakotaki,lecz
obrazwytworzonywduszyprzez[ten]przedmiot”
.Każdawięcjednostkapo-
strzegaświatsubiektywnie,sumaowychindywidualnychspostrzeżeńzostajezaś
utrwalonaiuzewnętrznionawjęzykucałegonarodu,stanowiącjednocześnie
oobiektywizującejsięinterpretacjiświata.
Jednakżezawartywjęzykuistanowiącyobiektywizacjęindywidualnego
spostrzeganiaświatopoglądniejesttworemstałym,zastygłym,niezmiennym.
Przeciwnie,podlegaonprzemianom,którychźródłotkwiwsubiektywizmiein-
dywidualnychpostrzeżeń.Tezkoleiwiodądonowychfaktówjęzykowych,które
W.vonHumboldtnazywawyrazami.Wskazujeonzarazem,żejęzykpowinienbyć
badanywjegodynamice,gdyżjestzawszedziałaniem,aniedziełemukończonym.
Jaktwierdziówfilozof,„człowiekwspółżyjezasadniczozprzedmiotami,tak
jakmuichdostarczajęzyk”
,lecz
[…]przeztakisamfakt,którypozwoliłczłowiekowiwysnućzsiebiejęzyk,wprzęga
sięczłowiekwjęzyk,akażdyjęzykopasujekrągwokółnarodu,doktóregonależy,
oilezarazemwkraczasięwkrąginnegojęzyka(cyt.za:A.Schaff,1967,s.19–21).
StwierdzenietokorespondujezzałożeniemJ.G.Herderadotyczącymtego,że„ję-
zykwyznaczagranicęizarysludzkiegopoznania”
.
Spójnośćpoglądówobydwuomawianychbadaczyspowodowała,żezaczę-
tookreślaćjejakotezaHerdera–Humboldta.Głosiona,zgodniezinterpretacją
A.Schaffa(1967),iżjęzyktotwórspołeczny,któryaktywnieuczestniczywpozna-
niurzeczywistości.Jestonnietylko„formąmyślenia”
,lecztakżewywierawpływ
naobrazrzeczywistościadekwatniedozawartegowdanymjęzykupogląduna
świat,poglądtenzaśtozobiektywizowanywskalinaroduobrazsubiektywnych
postrzeżeńindywidualnych.
TezaHerdera–Humboldtazainspirowałamyśllingwistyczną,filozoficzną
orazróżnorodnekoncepcjemetodologiczne.Szczególnąrolęodegrałaizdajesię
nadalodgrywaćwteoriipoznania.Przypisujesięjejtakżerolęwrozwojubadań
etnolingwistycznych.
