Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Cotojestjęzykpolityki?
jednakniemalzawszeostatecznykształtwypowiedziwynikazjegospontanicznych
reakcjinaelementysytuacji,wktórejprzemawia(np.naokrzykizsalilubzacho-
wanieposłów)52.
*
*
*
Prymarnośćfunkcjiperswazyjnejtekstówotematycepolitycznejdeterminuje
dobórodpowiedniegozestawuśrodkówperswazyjnych-wtakisposób,abyumoż-
liwiałynajpełniejsząjejrealizację.Uznajmy,żeprototyptekstuwtejgrupiestanowi
przemówienie(świadomienieprecyzując,ojakijegorodzajchodzi),czyli-wtym
wypadku-mniejlubbardziejoficjalnawypowiedźskierowanadolicznegoaudy-
torium.Najegoprzykładziespróbujmyustalić,jakiecechyjęzykoweodnajdziemy
wtekścieocharakterzepolitycznymjakoobligatoryjnelubprzynajmniejobciążone
wyjątkowowysokimprawdopodobieństwempojawieniasięwnim.
StanisławBarańczakwymieniaczterypodstawowemechanizmyperswazji53.
Pierwszymjestemocjonalizacjaodbioru,czylitakieprofilowaniekomunikatu,by
możliwebyłozajegopomocąwyłączenieracjonalnegomyśleniauodbiorcóworaz
skuteczneoddziaływanienasferęichuczuć.Drugimjestwspólnotaświataijęzyka,
któraprzejawiasięwprzywoływaniuprzeznadawcętychwartości,którebliskie
sąodbiorcom,wytwarzaniupoczuciaprzynależnościdotejsamejgrupyoraz
nakreślaniusilnejodrębnościmiędzywspólnotąnnas”apozostałyminnimi”.Me-
chanizmtrzecipoleganasymplifikacjirozkładuwartości,czylinawyrazistym
przeciwstawieniuwartościnnaszych”-pozytywnych-wartościomnobcym”uzna-
wanymzanegatywne,przyjednoczesnejeliminacjiztakskonstruowanegoukładu
aksjologicznegowszelkichwartościpośrednich.Ostatnimechanizmperswazjito
odbiórbezalternatywny-komunikatjestprzedstawionywtakisposób,abypo-
zbawićodbiorcówmożliwościsamodzielnejinterpretacjiprzedstawianychwnim
zjawiskorazwytworzyćwnichprzeświadczenie,żewybórjesttylkojeden.
WszystkiewymienioneprzezBarańczakamechanizmyperswazjiodnajdu-
jemywprzemówieniachwspółczesnychpolskichpolityków(wróżnychproporcjach
wzależnościodtyputekstu,nadawcyiaudytorium).Napoziomietekstusąone
realizowanezapomocąróżnorodnychśrodkówjęzykowych,któreszczegółowo
52Por.C.Ilie,Discourseandmetadiscourseinparliamentarydebates,nJournalofLanguageand
Politics”2003,no.1,s.77.
53S.Barańczak,Słowo…,dz.cyt.,s.44-59.
33
