Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
JANPOTKAŃSKI
rozpoczynania(tworzenia)nowegołańcuchaprzyczynowego105,pozostającawnieja-
snymzwiązkuzteoriąspontanicznościintelektujakowładzypojęć106.Narracjaoro-
zumieteoretycznymwDialektycetranscendentalnejzKrytykiczystegorozumusprawia
wrażenie,jakbyodsylogizmów,wktórychrozumkoordynujepojęciaintelektu,
przezidee,czylijegowłasnepojęcia,dojśćmiaładomoralnejautonomiiiwolności
praktycznej,stanowiącychpodstawysystemuzKrytykipraktycznegorozumu.Taksię
jednakniedziejeiwdrugiejKrytyce,zamiastsamemuzrodzićswojąwolność,ro-
zum–choćnominalnietensam,cowzainteresowaniuteoretycznym,tylkowinnym
trybiedziałania–zostajepostawionyprzedflfaktem”prawamoralnego,jakbybyło
onodanewjakiejśniezmysłowejquasi-naoczności;wbrewchronologiidziełKanta,
owejlukimiędzydwiemapierwszymiKrytykaminiewypełniadostatecznieUzasad-
nieniemetafzykimoralności.OdstronyfilozofiiDeleuze’aproblemtenpodnosiJakub
TerczwszkicuKrytykaczystejnieświadomości,pokazując,jakwAnty-Edypiekantow-
skiwzórkolejnychsyntezprowadzącychdorozpoznaniaprzedmiotunapoziomie
teoretycznymrozszerzonyzostajena(brakująceuKanta)syntezypraktycznego
pragnienianagrunciepostpsychoanalitycznierozumianejnieświadomości,iłącząc
jezarazemzKantowskąkoncepcjąideiduszy,Bogaiświata107.Ideejakopojęcia
czystegorozumuKantwyprowadzaztrzechformsylogizmu108,spekulatywnąkre-
acjęrozumuteoretycznegozatemzjegozwykłejlogicznejpracy,ichpodziałdopa-
sowującdoracjonalistycznejmetafizyki,stanowiącejwjegoczasachpodręcznikowy
standard109.Wtymkontekścieideepsychologiczne(dotycząceduszyjakopodmiotu),
kosmologiczne(natematświatajakocałościprzedmiotowychzjawisk)iteologiczne
(zBogiemjakowarunkiemwszystkiego,codasiępomyśleć)wydawałysięrównie
hipotetycznejakowykraczającepozaempirycznebadanie,trudnojednakpodobnie
myślećonichwspółcześnie:opodmiociewiemysporodziękipsychologiinaukowej,
kognitywistyceitranscendentalnierozumianejpsychoanalizie(odLacanapożiżka
wrazzflherezjami”Deleuze’aiGuattariego),oświeciedziękikosmologiifizycznej
105M.Heidegger,TheEssenceofHumanFreedom.AnIntroductiontoPhilosophy,trans.T.Sadler,
London2002,s.99–205.
106Zob.S.Grüne,KantandtheSpontaneityoftheUnderstanding,w:Self,Work,andArt.Meta-
physicalTopicsinKantandHegel,ed.D.Emundts,Berlin2013,s.145–176.
107J.Tercz,Krytykaczystejnieświadomości:KilkauwagowpływieflozofiKantanaAnty-Edypa
Deleuze’aiGuattariego,flPraktykaTeoretyczna”2018,nr2(t.28),s.246–247.Por.G.Deleuze,Spinoza.
Filozofapraktyczna,tłum.J.Brzeziński,Warszawa2014:flSpinozaodrzucawszelkieinterpretacjepo-
znania,któreoddzielałybyrozumienieiwolę”(s.143–144),flFigurąopisującątrzecirodzajpoznania
jesttrójkąt,któregowierzchołkiwyznaczająideeadekwatnedonassamych,otaczającychnasrzeczy
iBoga”(s.145).
108I.Kant,Krytykaczystegorozumu,tłum.M.Żelazny,Toruń2013,s.366–367,373–376(A321–
323,333–338).
109PrzykładowoA.G.Baumgarten,Metafzyka,tłum.J.Surzyn,Kęty2012,s.4–5.
