Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
POMIESZANIEJęZYKóW
35
wrazzjejmatematycznymwykraczaniempozazjawiskowośćiszerzejnaukomprzy-
rodniczym,tylkooBoguwciążnic.Możnawprawdzie,jakpostsekularyści,repro-
dukowaćgestKantazawieszającegosądorealnościprzedmiotuideiprzyjętejjako
litylkoregulatywna,ztymsamymjednakskutkiem–brakuefektywnegoprzejścia
międzypoznaniem(teoretycznym)ipraktycznością.WepoceKantaiwczesnejpo-
kantowskiejpowstawałojużjednakrozwiązanietegoproblemuwkulturalistycznej
teoriijęzykajako(rozmaiciewróżnychmówiącychwspólnotach)warunkującego
myślenie–najpierwuHerdera110,wkrótcepotemuSchleiermacheraiHumboldta
(potemwątkitewracająuHeideggera).Przezetapkrytykiihermeneutykibiblij-
nejmożnazatembyłoprzejśćodteologicznegoLogosujakowarunkustworzonych
duszyiświatadojęzykajakomediumpojmowaniaświataprzezpodmiot.Oilejed-
nakBógKantabyłmonoteistyczniejedynyjakowspólneźródłowszystkiego,otyle
językówjestwiele,nietylkonapoziomiedialektówetnicznychczynarodowych(co
wistociejestteżprawdąreligii,którychroszczeniadowyłącznościpozostająniespeł-
nione).Byćmożetosprawiło,żesamKantnatakierozwiązanieniewpadłczyteż
nieprzechwyciłgozkrążącychjużwokółidei:wobecwielościjęzykówrozumtraci
uniwersalnośćradykalniejniżwobecsamejtylkopsychicznejodrębnościjednostki.
KonsekwencjątejodrębnościjestwprawdzieuKantaautonomiamoralna,mocno
jednakograniczonawłaśnieprzezideeteologiczne,modelzBogiemjakowarun-
kiemwszystkiegojestbowiemhierarchiczny,fldrzewiasty”wedlekrytykiDeleuze’a
iGuattariego(Bógjestpniem),języknatomiasthoryzontalnierezonujezpodmio-
temiświatem,kłączowatoichprzerastając,aleniebędącodnichpierwotniejszym.
JakujmujetoprzywoływanywyżejŁukaszMoll,rozwijającmyślizOnUniversals.
ConstructingandDeconstructingCommunityÉtienne’aBalibara:
Balibar[pisze–J.P.]otym,żetoniestarotestamentowyBóg,anipóźnokapitalistyczna
globalizacjaodpowiadajązapomieszanieflnaszych”języków.Językiwyłaniająsięzży-
wiołupaplaniny,awzględnyizawszechwiejnyporządekwWieżyBabeluzyskujemy
dziękitłumaczom,którzytłumaczącjednobablanienadrugie,przyokazjipomagają
skodyfikowaćidiomy.Wobectegoalternatywęjęzykauniwersalnego(angielski,mate-
matyka,programowanie)ipartykularnego(narodowego,regionalnego,zawodowego)
rozsadzawieloświatjęzykówwspólnych–językówtychwszystkich,którzyniemają
języka111.
110M.Forster,JohannGottfriedvonHerder,flStanfordEncyclopediaofPhilosophy”,25.08.2017,
https://plato.stanford.edu/entries/herder/(zwłaszczar.4.)[dostęp:12.05.2021].Por.C.Gawlik,Mię-
dzyuniwersalizmemanacjonalizmem.Problemjęzykaflozofispekulatywnejwidealizmieabsolutnym
Hegla,flKronos”2020,nr2,s.213–234.
111Ł.Moll,https://www.facebook.com/lukasz.moll/posts/10158610960954743[dostęp:13.08.2020].
