Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Językowaprojekcjaemocjiwwypowiedziachdzieci...
Kontynuatoramitejmyśliwfilozofiibyli:twórcakonwencjonalizmu
K.AjdukiewiczorazwybitnyfilozofjęzykaH.G.Gadamer[por.J.Anusie-
wicz1994;S.Grabias1997,2001].
WlatachtrzydziestychiczterdziestychXXwiekuwAmeryceE.Sapir,
B.L.WhorforazniezależnieodnichA.Korzybski,wprzekonaniuokre-
atywnejrolijęzyka,sformułowalihipotezędeterminizmujęzykowego.
Nauwagęzasługujefakt,iżrozważaniawymienionychbadaczy
wdużejmierzedotycząproblematykijęzykowegoobrazuświata(JOS);
zmierzajądoodpowiedzinapytanie:jakiobrazświatazawartyjestwję-
zyku,cotworzyówobraziczyprawdąjest,żeistniejącewjakimśjęzyku
ujęcierzeczywistościjestcharakterystyczneiswoistedladanegonarodu
(wspólnotykomunikatywnej)[por.J.Anusiewicz1999,s.260].
J.G.Herderbyłpierwszym,którytwierdził,żejęzykprzynosikultu-
rowouwarunkowanymodelświata[tamże,s.23];będącwytworemda-
negospołeczeństwapełniaktywnąrolęwpostrzeganiurzeczywistości,
kształtującświatopoglądczłonkówtejżespołeczności.J.G.Herderwypo-
wiedziałniezwykleważnydlapóźniejszychbadańjęzykowychsąd:flJeśli
jestprawdą,żeniepotrafimymyślećbezmyśliiuczymysięmyślećzapo-
mocąsłów,tojęzykwyznaczagranicęizaryscałegoludzkiegopoznania”
[J.G.Herder1960,s.99,za:A.Schaf1964,s.15;por.teżS.Grabias1997,
s.41].WkoncepcjiJ.G.Herderanauwagęzasługująnastępująceprzemy-
ślenia,którychstreszczeniepodajęzaA.Schafem[1964,s.14]zewzględu
naprzystępnośćizwięzłośćomówienia:flJęzykjestnietylkonarzędziem,
lecz»skarbnicą«orazformąmyślenia.[ł]Myślimybowiemzawszenie
tylkowjakimśjęzyku,leczizapośrednictwemjakiegośjęzyka.Towłaśnie
mamynamyśli,gdymówimy,żejęzykjestformąnaszegomyślenia.[ł]
językojczystystanowiakumulacjęwiedzydanegonarodu,odpowiadają-
cejjegodoświadczeniom,warunkomicharakterowi”.2
BezpośrednimkontynuatoremświatopogląduJ.G.Herderabył
W.vonHumboldt,którynapoczątkuXIXw.pragnąłuczynićztezyswo-
jegopoprzednikagłównyprzedmiotbadańlingwistycznych[S.Grabias
1997,s.42].W.vonHumboldttwierdziłzaJ.G.Herderem,żejęzykjest
flemanacjąduchanarodu”,pewnąformąświadomości,którawapriorycz-
2
NauwagęzasługujerównieżtwierdzenieJ.G.Herdera,flżemyśleniejestwswejistocie
tożsamezmówieniemiżewobectegojestonoróżnewróżnychjęzykachiuróżnych
narodów”[A.Wierzbicka1991,s.8].flDuchludzkimyślisłowami.[ł]Cotojestmy-
ślenie?Wewnętrznyjęzyk,[ł]mówienietogłośnemyślenie”.fl[ł]każdynaródmówi
[ł]wedlesposobu,wjakimmyśli,amyśliwedlesposobu,wjakimówi”[J.G.Herder
1877–1913,t.21,s.9i88,za:A.Wierzbicka1991,s.8].Zgodniezpowyższym,flmyśli
niemożnaprzenieśćzjednegojęzykadodrugiego,ponieważkażdamyślzależyodję-
zyka,wktórymzostałasformułowana”[A.Wierzbicka1991,s.8].
