Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Językowaprojekcjaemocjiwwypowiedziachdzieci...
danejkategoriidecydujątakieelementyjak:wiedzaużytkownikajęzyka,
jegodoświadczenia,poglądy,przekonaniaorazsądywartościujące,któ-
rewspółtworzątw.flramęholistyczną”.Jednąznajbardziejznanychod-
mianramyholistycznejjestflkognitywnymodelidealizacyjny”zapropo-
nowanyprzezG.Lakofa[1987].
R.Langacker[1988]posługujesięwswoichrozważaniachtw.flmo-
delemsieciowym”.Zgodniezestanowiskiembadaczawiększośćkate-
goriipojęciowychposiadaskomplikowanyukładwęzłówiichpołączeń,
którewwymiarzepionowymwokółpoziomupodstawowegoulega-
uszczegółowieniu,zaśwwynikurozszerzeńmetaforycznychimeto-
nimicznychposzczególnestrukturymogązostaćwzbogaconeodługie
łańcuchysemantycznychpowiązań.Sposóbfunkcjonowaniaflsieciowej
teoriiznaczenia”pokazujeautornaprzykładzieang.run‘biec’.Wynikiem
takiegoprocesuflpojedynczakategoriamożesięzatemprzemienićwcałą
siećkategoriiradialnych”[E.Tabakowska1995,s.50].Modelsieciowyob-
razujezjawiskoflnieostrościpojęć”,wyjaśniakreatywnośćjęzykaumoż-
liwiabowiemprzesunięciaznaczenioweitworzenienowychznaczeń
rozwijanychwsieci,ułatwiatakżerozróżnianiemiędzypolisemiąihomo-
nimią[por.R.Grzegorczykowa2001,s.80–86].
Jakistatusmająkategoriepojęciowe?Czykategorienaturalnym
czysztucznymsposobemuogólnianiarzeczywistości?Odpowiedzinate
pytaniaróżne,np.M.Marodypisze:fl[ł]nieodkrywamysposobów,
najakiezdarzeniaiobiektypogrupowane,leczwynajdujemysposoby
ichgrupowania”[M.Marody1981,s.29],zaśR.D.Bramwellniecoostroż-
niejformułujemyśl,twierdząc,toflnaturadoradzanam,alenienarzuca
niczegowkwestiiklasyfikowania”[R.D.Bramwell1981,s.376,za:J.Mać-
kiewicz1999a,s.49].Wydajesię,żekategorienaturalnewtymsensie,
samaprzyrodawsposóbregularnydostarczanampewnychcechzja-
wisk;sztucznośćkategoriiwynikazaśzfaktu,ostatecznieonetwo-
rzoneprzezludzizgodniezichpotrzebamiizainteresowaniami[J.Mać-
kiewicz1999a,s.49].
30Konstruowaniepojęć.DlaR.Langackeraflznaczeniewyrażeniajest
nietylkozbioremtreścipoznawczych,składasięnanierównieżobrazo-
waniekonwencjonalne,tw.sposóbujmowaniatreścipoznawczychdo-
starczanychprzezprzywoływanądomenę”18[R.Langacker1995,s.18].
18
flDomenakognitywnaodpowiadatemu,coinninazywająramąlubidealizacyjnym
modelemkognitywnym.Wiążesięonaztakimipojęciamijak»skrypty«,»modelpo-
toczny«czyteż»schemat«.Domenakognitywnajestrodzajemdoświadczenia,pro-
stympojęciem,pojęciemzłożonym,całymzłożonymsystememwiedzy,czasemdo-
świadczeniemzmysłowym”[R.Langacker1995,s.18].flDomenajestczęściąwiedzy